Σε τι χρησιμεύουν οι άνθρωποι; – Μια βιβλιοκριτική

Σε τι χρησιμεύουν οι άνθρωποι ή -για να επικαλεστώ την εισαγωγή του Larry Cool- σε τι χρησιμεύουν τα σώματα; Κοντεύει να συμπληρωθεί ένας χρόνος από την πρώτη μου επαφή, ψηφιακή και φυσική, με το “επιτελείο” του Μπόλ Φιστίκια και βεβαίως με τα κείμενα και τους κύριους θεματικούς τους άξονες που το συγκεκριμένο λογοτεχνικό blog φιλοξενεί. Πρόσφατα λοιπόν έπεσε στα χέρια μου το Σε τι χρησιμεύουν οι άνθρωποι, η πρώτη έκδοτική απόπειρα από το Μπόλ Φιστίκια. Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται τρία πονήματα αντίστοιχων συγγραφέων, όλα κυμαίνονται ως προς το ύφος και την συνάφεια στο ευρύτερο πνεύμα των Φιστικιών.

Πρόκειται για το εκτενές διήγημα του Άλεξ Κόαν Το μυαλό του βασιλιά, την ποιητική συλλογή του Σιλουάν Κ Οι σφαίρες σπάσανε τα παράθυρα και την νουβέλα του Φώντα Φ ΣΝΦ-11. Θα προβώ στον σχολιασμό των σπονδύλων που συναποτελούν το βιβλίο κατά σειρά προσωπικής ανάγνωσης ακολουθώντας πορεία αντίστροφη από το τέλος προς την αρχή με το ΣΝΦ-11.

Η νουβέλα ΣΝΦ-11 μου κέντρισε περισσότερο την προσοχή και το ενδιαφέρον διότι συνδιάζει τρία αγαπημένα μου λογοτεχνικά είδη, την αλληγορία, την fardgore επιστημονική φαντασία και ασφαλώς την ριψοκίνδυνα ρηξικέλευθη αντί-ουτοπία, η οποία αντιπαρατίθεται αυτομάτως στις όποιες ουτοπίες και δυστοπίες που εκ φύσεως είναι εκτός πραγματικότητας. Η πλοκή παρουσιάζεται μέσω ενός νεαρού τελειόφοιτου άντρα με όνειρα, φιλοδοξίες και ανησυχίες για το αύριο, αντιπροσωπευτική φιγούρα για πολλούς εξ ημών, ο οποίος προσπαθεί να επιβιώσεις, να κοινωνικοποιηθεί, να προσαρμοστεί, να επικοινωνήσει, να ταξινομήσει τις ανασφαλειές του, να “ζήσει” τέλος πάντων σε έναν κόσμο αποτελούμενο από διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα ο οποίος διαρκώς μεταβάλλεται συγκλονιζόμενος από μεγάλες, πολύ μεγάλες και μέγιστες αλλαγές. Πρόκειται ουσιαστικά για μια γεωπολιτική σάτιρα επιστημονικής φαντασίας, κάτι όχι τόσο συνηθισμένο στην ελληνική λογοτεχνία.

Η ποιητική συλλογή οι σφαίρες σπάσανε τα παράθυρα αποτελείται από μια σειρά ποιημάτων που προσωπικά με παρα πέμπουν σε κραυγή διαμαρτυρίας, ερωτικής απογοήτευσης και σουρεαλισμού, γνώρισμα κοινό των φιστικιών, ενός σουρεαλισμού ωστόσο φανερά απομακρυσμένου από μεθόδους παρόμοιες με την αυτόματη γραφή. Η μουσικότητα των συγκεκριμένων ποιημάτων επίσης μου θύμισε ολίγον τι στιχουργική Αγγελάκα, Διάφανων Κρίνων και Λένας Πλάτωνος για κάποιο λόγο που δεν δύναμαι να εξηγήσω. Επίσης μου άφησε μια αίσθηση προσπάθειας εντοπισμού ενός πολυσύνθετου κοινωνικού παλμού και αποτύπωσής του στο χαρτί με έναν αναπάντεχο λυρισμό. Η ποιητική μεσοτοιχία του βιβλίου θαρρώ ότι είναι αντιπροσωπευτική σε μεγάλο βαθμό, όχι τόσο από άποψη θεματολογίας όσο από άποψη αισθητικής, της νέας πολύ διαδεδομένης ποιητικής φόρμας.

Τέλος, το διήγημα   πρόκειται για ένα πολιτικό θρίλερ με ένα σαφές ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο το οποίο ωστόσο διακατέχεται από έναν ενδόμυχο όσο και αντιφατικό ρεαλισμό. Πολιτική σπέκουλα, μεταρρυθμίσεις, προσωπικές αντιπαραθέσεις, φθόνος και μεγαλομανία για μια υψηλά υστάμενη θέση ή μια άλλη κοινωνία, συγκρούσεις συνηθισμένες μα και μοναδικές, υφαινόμενες μηχανοραφίες συνθέτουν το διήγημα.

Σε γενικές γραμμές το Σε τι χρησιμεύουν οι άνθρωποι αποτελεί ένα αέναο συνεχές καυστικής σάτιρας, παρεπόμενης αλληγορίας φαντασίας και κοινωνικής κριτικής, εξιστορώντας παιχνίδια εξουσίας και πάσης φύσεως σύγκρουσης -μα και συναίνεσης- αντλώντας ωστόσο υλικό από την ρέουσα πραγματικότητα και περιρρέουσα ατμόσφαιρα, θίγοντας τρέχοντα ζητήματα, απαντώντας σε υπάρχοντα και θέτοντας νέα ερωτήματα. Η αντιφατικότητα και η οδύνη των πρωταγωνιστών, και των καταστάσεων που δημιουργούν ή βιώνουν ή δημιουργούνται από αυτές μέσω της διαλεκτικής με το λογοτεχνικό περιβάλλον, συνθέτουν πιστεύω τον ρεαλισμό για τον οποίο έκανα λόγο παραπάνω, ενώ η ερμηνεία του τίτλου γίνεται κατανοητή μέσω της ανάγνωσης και κατανόησης των τριών μερών του βιβλίου.

Υ.Γ. οι συλλογικές εκδόσεις όπως αυτή μπορούν να διευκολύνουν τους νέους συγγραφείς να εκδόσουν τα έργα τους από άποψη κόστους.

Μετά τιμής Νίκος Αντωνάκος.