Μαφάλντα: Το κοριτσάκι με τις πολιτικο – κοινωνικές ανησυχίες

Γεννήθηκε από το πενάκι του Αργεντίνου σκιτσογράφου με το ψευδώνυμο Quino και έλεγε την αλήθεια για πολιτικά και κοινωνικά θέματα που μόνο ένα παιδί με αθωότητα και ”αφέλεια” θα μπορούσε να τα πει. Άλλωστε ”Από μικρό και από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια”.

Ο ”πατέρας της” ο Αργεντίνος σκιτσογράφος, Χοακίν Σαλβαδόρ Λαβάδο Τεχόν, γνωστός με το μικρό υπέρκομψο ψευδώνυμο Quino (Κίνο στα ελληνικά) έφερε μπροστά στα μάτια μας τις περιπέτειες του μικρού κοριτσιού μέσα από τα comic strips τις δεκαετίες ’60 και ’70. (Ως αρθρογράφος να ζητήσω προκαταβολικά συγγνώμη που χρησιμοποιώ το επίθετο ”υπέρκομψο” χωρίς να βάλω δίπλα κάποιον από την οικογένεια ή έστω την κυβέρνηση Μητσοτάκη.).

Ένα  κοριτσάκι αλλιώτικο από τα άλλα, μια που η μικρή της ηλικία, δεν την εμπόδισε να αναρωτηθεί για τα θέματα που ταλάνιζαν εκείνη την εποχή τόσο την Αργεντινή, όσο και ολόκληρο τον κόσμο. Η κοινωνική αδικία, η φτώχεια, οι πολεμικές συρράξεις της εποχής πέρασαν μέσα από τα μικρά καρέ και μας έκαναν να αισθανθούμε μια γκάμα συναισθημάτων: Από ένα το ελαφρύ μειδίαμα και το χαμόγελο έως την αμηχανία και την ενόχληση… Επειδή ναι, ας το παραδεχτούμε, εμείς οι ενήλικες πολλές φορές δικαιολογούμε τα αδικαιολόγητα που συμβαίνουν γύρω μας, χάριν των συμφερόντων μας. Ένα παιδί είναι πάντα ένας τρίτος αγνός παρατηρητής των πράξεών μας, περιμένοντας ”στην γωνία”, να του εξηγήσουμε: Γιατί  ένα παιδί στην Αφρική πεινάει δεκαετίες τώρα; Γιατί ένας νεαρός στρατιώτης σκοτώνεται πολλά χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι του σε έναν πόλεμο που δεν τον αφορά, αλλά και γιατί θα πρέπει τα παιδιά να τρώνε άνοστες σούπες όταν υπάρχουν άλλα πιο νόστιμα φαγητά; Επειδή είπαμε, η Μαφάλντα μπορεί να προβληματίζεται για τα σοβαρά θέματα της κοινωνίας, αλλά κατά βάθος είναι πάντα ένα παιδί… όπως κατά βάθος όλοι μας…

Η Μαφάλντα γεννήθηκε επίσημα το 1963 στο Μπουένος Άιρες, κατευθείαν ετών 6. Προορισμένη να περάσει μέσα στις σελίδες της εφημερίδας ”Clarin”, μια από τις πιο παλιές εφημερίδες της Αργεντινής  κεντρώας ιδεολογικής αποχρώσεως… Η συνεργασία ναυάγησε και η Μαφάλντα περίμενε έναν ολόκληρο χρόνο στο συρτάρι του δημιουργού της μέχρι  το περιοδικό ”Primera Plana” να αποφασίσει να την δημοσιεύσει.

Η οικογένειά της είναι μεσοαστοί Αργεντίνοι με μια απλή καθημερινότητα. Στα πρώτα strips βλέπουμε τη Μαφάλντα και τον πατέρα της. Ένα μήνα, αργότερα, εμφανίζεται και η πολύπαθη μητέρα της. Πολύπαθη γιατί: καμιά σούπα της δεν θα φαγωθεί με ευχαρίστηση ποτέ χωρίς διαπραγμάτευση, οι ερωτήσεις της μικρής της κόρης της δημιουργούν απέραντη αμηχανία και όταν προστεθεί και ο μικρός της γιος, ο Νάντο, λάτρης της Μπριτζίτ Μπαρντό από την νηπιακή του ηλικία, αυτή δείχνει να μην τα βγάζει πέρα..

Ένα χρόνο αργότερα, το κόμικς πάει στην εφημερίδα ”El Mundo”. Η Μαφάλντα μπαίνει στο νηπιαγωγείο και μια σειρά νέων φίλων προστίθεται στο κόμικς της.

Ο Μανολίτο, γιος του μπακάλη της γειτονιάς, ο οποίος αν και νήπιο επιθυμεί διακαώς το χρήμα και την δόξα. Ονειρεύεται μια τεράστια διεθνή αλυσίδα σούπερ μάρκετ και στο πρόσωπο του ο Κίνο κοροϊδεύει όλους εκείνους τους φιλοχρήματους μικροϊδιοκτήτες μικροαστούς,  οι οποίοι  ονειρεύονται, πως μια μέρα η επιχείρησή τους, θα γίνει μεγάλη και γιατί όχι και πολυεθνική;

Η Σουσανίτα, η σνομπ πλούσια συμμαθήτρια της Μαφάλντα με το μεγάλο όνειρο να παντρευτεί κάποτε ένα πλούσιο και ωραίο νέο, αποτυπώνει τον καημό μιας αυστηρής καθολικής και συντηρητικής κοινωνίας, όπως η Αργεντινή των δεκαετιών του ’60-’70. Προορισμός της γυναίκας ήταν πάντα ο γάμος και η οικογένεια για την Αργεντίνικη χρηστή οικογένεια και μια καλή παντρειά, ίσως ο μοναδικός τρόπος να ξεφύγεις από την φτώχεια.

O Μιγκελίτο και ο Φελίπε είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο ένας εγωκεντρικός και ο άλλος ένας δειλός τύπος που ζει περισσότερο μέσα στην φαντασία του πάρα την πεζή σχολική πραγματικότητα που βιώνει. Δυο όψεις μιας Αργεντινής η οποία με το ένα πόδι πατά σε ένα φαντασιακό ”ευρωπαϊκό παρελθόν” σε σύγκριση με τις υπόλοιπες Λατινο-Αμερικάνικες χώρες και με το άλλο προσπαθεί να παίξει κυρίαρχο ρόλο στην ήπειρο.

Το 1967 η εφημερίδα ”El Mundo” κλείνει εξαιτίας της  δικτατορίας Ονγκάνια, την λεγόμενη και ”Αργεντίνικη Επανάσταση” . Το μικρό κοριτσάκι που αναρωτιόταν για πολλά σιωπά για 6 ολόκληρους μήνες και επανεμφανίζεται στο ”Siete Dias illustrado” 4 φορές την βδομάδα. Η φίλη της με το συμβολικό όνομα Ελευθερία, εμφανίζεται στο κόμικς σε μια κρίσιμη εποχή για την Αργεντινή το 1970 στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας.

Τρία χρόνια, αργότερα, ο Quino σταματά τις περιπέτειες της Μαφάλντα. Η Δικτατορία γίνεται όλο και πιο σκληρή απέναντι στους πολίτες. Τα επόμενα χρόνια η λογοκρισία στον Τύπο είναι αχαλίνωτη. Το 1975 ξεκινά ανεπίσημα ο ”Βρώμικος Πόλεμος” που θα στοιχίσει στην Αργεντινή ανυπολόγιστες υλικές αλλά και ανθρώπινες ζημιές. Δημοκρατικοί πολίτες, Περονιστές και όλο το φάσμα της αριστεράς μπαίνει στο στόχαστρο των δεξιών και ακροδεξιών πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Ο επίσημος στρατός και οι ακροδεξιές παραστρατιωτικές ομάδες σκοτώνουν, φυλακίζουν, βασανίζουν και εξαφανίζουν πάνω από 250.000 πολίτες.

Η Μαφάλντα σωπαίνει, πιθανόν φοβάται, όπως όλα τα παιδιά όταν έρχονται αντιμέτωπα με την φρίκη και την σκληρότητα που κρύβει ο κόσμος των μεγάλων.

Ο Quino την ζωγραφίζει κατά καιρούς μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και σε καμπάνιες προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατά τραγική ειρωνεία όσων συμβαίνουν στην χώρα του.

Το μικρό κορίτσι με τις απορίες αγαπήθηκε και έγινε cultural icon σε πολλές χώρες της Ευρώπης, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. Τα αγαλματάκια της πρωταγωνιστούν σε φωτογραφίες τουριστών που χαμογελαστοί κάθονται σε παγκάκια δίπλα της είτε προβληματίζονται είτε όχι για το που πάει ο αυτός  ο κόσμος. Ας πούμε πως κάτι είναι και αυτό…

Υ.Γ : Σαν ειρωνεία  ο Quino  έφυγε σήμερα από την ζωή, μία μέρα μετά από τα 56α γενέθλια της Μαφάλντας του. Καλή ανάπαυση.