Δημήτρης Αντωνιάδης – Ο ηθοποιός δεν είναι ζητιάνος των δικαιωμάτων του, αλλά πρωταγωνιστής της ίδιας του της ζωής

Εν όψει των εκλογών στο σωματείο των ηθοποιών συνομιλήσαμε με τον Πρόεδρο Δημήτρη Αντωνιάδη για τα προβλήματα του κλάδου, τα αιτήματα που μπαίνουν σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρόνο και γιατί πρέπει να στηριχθεί η σημερινή Διοίκηση του σωματείου για μια νέα θητεία.

Το σωματείο των ηθοποιών εκείνο το μεσημέρι θύμιζε πολύβουο μελίσσι. Άνθρωποι έμπαιναν και έβγαιναν στους χώρους του. Ένα ζωντανό σωματείο, το οποίο δεν έχει σταματήσει στιγμή να διεκδικεί τα αιτήματα των μελών του αλλά και ολόκληρου του κλάδου. Σε κάθε χώρο του υπήρχαν άνθρωποι που συζητούσαν για τα προβλήματα και τις λύσεις που πρέπει να δοθούν σε αυτά. Ένιωθες πως δεν είσαι μόνος ανάμεσά τους. Πως ό,τι και αν συμβεί στο χώρο εργασίας σου, θα υπάρχουν άνθρωποι που θα σταθούν δίπλα σου μέχρι να δικαιωθείς.

Μιλήσαμε με τον Πρόεδρο των ηθοποιών Δημήτρη Αντωνιάδη εν όψει των εκλογών του σωματείου για τα προβλήματα του κλάδου, τόσο πριν όσο και μετά τον κορωνοϊό, αλλά και για όσα πρέπει επιτέλους να γίνουν σε αυτόν τον τόπο, στο χώρο του θεάματος. Αιτήματα χρόνων που έχουν αγνοηθεί και καταχωνιαστεί ώστε να προικοδοτηθούν συγκεκριμένα σχέδια και συμφέροντα.

Πώς είναι τα πράγματα στο κλάδο μετά την πρόσφατη πανδημία;

Τα γεγονότα είναι γνωστά. Μιλάμε για έναν κλάδο που έχει χάσει τον αντικειμενικό του σκοπό, την καλλιτεχνική δημιουργία. Ο πολιτισμός έχει συνδεθεί άρρηκτα με το κέρδος, σε βαθμό που δεν μπορεί να υπάρξει και να παραχθεί πια, γιατί κανείς επιχειρηματίας δε βάζει λεφτά σε ένα αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον. Αν το προϊόν δε γεμίζει τις τσέπες του, κρίνεται ασύμφορο ως εμπόρευμα. Δεν έχουμε αντικείμενο δραστηριότητας πια, τα εργατικά μας δικαιώματα συρρικνώνονται, κάποιοι βγάζουν πάνω μας τα “σπασμένα” της (παλιάς και νέας) κρίσης. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συμβεί αυτό.

Αυτό το κλίμα δεν υπήρχε και προ πανδημίας;

Φυσικά. Δεν είναι σημερινή κατάσταση! Μεγάλη μερίδα του κλάδου αναγνωρίζει πως δεν πρέπει  να επιστρέψουμε σε αυτό που είχαμε πριν. Ήμασταν στην εξαθλίωση, την ένδεια, με απλήρωτη δουλειά, ανασφάλιστη εργασία, καμία εγγύηση, καμία συλλογική σύμβαση, ένα τίποτα. Την είδαμε την ανάπτυξή τους. Δε θέλουμε να γυρίσουμε σε αυτή την “κανονικότητα” που μας οδήγησε στην εξαθλίωση, για να μπούνε οι “μεγάλοι επενδυτές” στον χώρο.

Κάποιοι θα πουν όμως πως έτσι ήταν πάντα οι καλλιτέχνες..

Κάνουν λάθος και αυτό φαίνεται από το κίνημα. Όταν οι καλλιτέχνες αποφάσισαν να διεκδικήσουν την ζωή τους, το αυτονόητο, αυτό που  σήμερα κάποιοι λένε πως είναι μαξιμαλιστικό, κέρδισαν συλλογικές συμβάσεις, έφτιαξαν θέατρα, αυτό που έχει δημιουργηθεί γύρω μας και έχουν βαλθεί για πολλοστή φορά να το ξηλώσουν. Η προηγούμενη οικονομική κρίση άλλαξε όλο το θεατρικό τοπίο και ήθελαν ένα σωματείο που δε θα έμπαινε εμπόδιο στα σχέδιά τους. Σε αυτές τις εκλογές επιδιώκουν ακριβώς το ίδιο.

Δε θέλουν εμπόδια στα σχέδιά τους. Θέλουν να τελειώσουν τις ομάδες, την αμειβόμενη εργασία, να τελειώσουν με τους μικρούς θιασάρχες και αυτοαπασχολούμενους, να συγκεντρωθούν όλα σε ιδρύματα και “μεγάλους επενδυτές”. Και θέλουν να τελειώνουν με την αγωνιστική κατεύθυνση του σωματείου μας, που μπαίνει εμπόδιο στην εξαθλίωση και τον αφανισμό.

Τι προτάσσετε ως Διοίκηση έναντι των άλλων παρατάξεων που λαμβάνουν μέρος σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση;

Ως Διοίκηση απευθυνόμαστε στον κλάδο με βάση τα έργα μας και τις διακηρύξεις μας όλο αυτό το διάστημα, που το σωματείο λειτουργεί στα χέρια μας. Δεν κρύβουμε την ταυτότητα μας. Δεν αποκρύψαμε ποιοι είμαστε και πόσο περήφανοι είμαστε γι’ αυτό. Σα Διοίκηση όμως ενεργήσαμε για το σύνολο των μελών και του κλάδου γενικότερα. Όσοι μιλούν για κομματικές παρατάξεις, θέλουν να δημιουργήσουν διχαστικές τομές και να πετύχουν “το διαίρει και βασίλευε”.

Εμείς δρούμε ενωτικά σαν Διοίκηση, δε ρωτήσαμε κανέναν από ποιο μετερίζι έρχεται. Το μόνο που θέλουμε είναι εργαζόμενος στο θέατρο, να μην είναι εργοδότης και να μην είναι φασίστας. Τίποτα άλλο δεν ζητάμε. Απευθυνόμαστε σε όλους σε αυτή τη βάση, μιας πραγματικής ενότητας. Είμαστε περήφανοι που η παράταξή μας πρόσκειται στο ΠΑΜΕ. Το λέμε εμφατικά και με αυτό κατεβαίνουμε. Θέλουμε να πάρει ο εργαζόμενος στα χέρια του την ζωή του, να διεκδικήσει τα δικαιώματά του, να συμμετέχει ενεργά στο σωματείο. Όσοι λένε πως εδώ έχουμε ένα κομματικό σωματείο ή σωματείο με την ομπρέλα ενός κόμματος είναι σε ευθεία αντίθεση με την δική μας ενωτική αντίληψη. Εμείς δεν επιθυμούμε ένα σωματείο με ανάθεση, ένα σωματείο-σφραγίδα, που λέει στο μέλος του “κάτσε τέσσερα χρόνια στο σπίτι σου και ψήφισέ μας”. Θέλουμε ένα ζωντανό σωματείο, ενεργά μέλη με ιδέες και δράσεις στον κλάδο μας. Η δική μας δράση, ως κομμάτι του ΠΑΜΕ, δεν εξυπηρετεί κανέναν συμφέρον, κανένα Ίδρυμα ή Επιχειρηματία, παρά μόνο τους εργαζόμενους στον κλάδο μας.

Τι αιτήματα βάζει η δική σας Διοίκηση για το σήμερα, αλλά και για το μέλλον στην εξέλιξη του κλάδου;

Τα πιο άμεσα αφορούν τη στήριξη του κλάδου. Συγκρουόμαστε με το Υπουργείο και την Κυβέρνηση για τα ελλιπή έκτακτα μέτρα, το ζήτημα με το Μητρώο, που είναι “Μητρώο αποκλεισμού”, αφού δε μας λένε με ποια κριτήρια θα μας εντάσσουν σε αυτό. Ζητάμε συλλογικές συμβάσεις, εργασιακές σχέσεις που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες.

Γιατί μας λένε μαξιμαλιστές αντί να μας εξηγούν τι είναι ο καλλιτέχνης εν έτει 2020 και πώς πρέπει να ζει; Πώς θα πρέπει να ζούμε, ετεροαπασχολούμενοι; Επιμένω σε αυτό, γιατί κάποιοι προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα συντεχνίας, ότι εμείς είμαστε ηθοποιοί και οι άλλοι είναι ετεροαπασχολούμενοι. Λες και στους άλλους κλάδους όπου ετεροαπασχολούνται ηθοποιοί δε θέλουν να κατοχυρώσουν τα δικαιώματά τους, λες και δε σπούδασαν το αντικείμενό τους, όταν εμείς πάμε σε σχολεία, σε ξενοδοχεία, σε γραφεία και σε εστιατόρια.

Επιδιώκουμε να έχουμε μια αξιοπρεπή ζωή όπως πρέπει να έχουν όλοι οι εργαζόμενοι, σε όλους τους κλάδους. Οι συνθήκες εργασίας μας πρέπει να ‘ναι ανθρώπινες ώστε να ζούμε εμείς και οι δικοί μας άνθρωποι. Πρέπει να προστατευτεί το επάγγελμα από “αλεξιπτωτιστές”, αλλά και να τεθούν θέματα παιδείας και εκπαίδευσης του ηθοποιού και όσων απασχολούνται στο χώρο του θεάματος.

Εμείς λέμε πως έχει δημιουργηθεί μια ανεξέλεγκτη κατάσταση σχετικά με τη λειτουργία ιδιωτικών σχολών δεξιά και αριστερά. Αντί να μπορεί κάποιος να σπουδάσει, μοιράζονται χαρτιά χωρίς ουσιαστικά κριτήρια, με ανυπολόγιστες συνέπειες στην ποιότητα του επαγγέλματος.

Τίθεται πάλι θέμα άδειας ηθοποιού, όπως το διατυπώνετε;

Η άδεια δε βοηθάει. Μια μερίδα συναδέλφων που επικαλείται αυτή την πρόταση, θεωρούμε πως το θέτει λίγο εκ του πονηρού, με την έννοια ότι δε διευκρινίζουν ποιος, σε ποιους και με ποια κριτήρια θα χορηγεί την άδεια.Αν είναι να την πάρουν όλοι, προς τι η άδεια; Αν είναι να την πάρουν με αποκλειστικά κριτήρια, ποιοι θα αποκλειστούν; Έτσι θα μετρήσει η ανεργία στον χώρο μας; Με καταγραφές κι αποκλεισμούς; Δε βοηθά σε κάτι, ούτε μας εξασφαλίζει εργασιακά. Δε συμμεριζόμαστε ως παράταξη την αντίληψη να δουλεύουμε λιγότεροι για να μοιραστούμε τα ωρομίσθια και την απληρωσιά.

Εμείς παλεύουμε για σύγχρονες εργασιακές συνθήκες, που σημαίνει συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Αγωνιζόμαστε για ζητήματα παιδείας, που σημαίνει αναβάθμιση των ιδιωτικών δραματικών σχολών, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, με συγκεκριμένο πρόγραμμα, αλλά και ανώτατη δωρεάν καλλιτεχνική εκπαίδευση τώρα. Είναι αρκετά ώριμο, πρέπει να γίνει, δεν είναι ουτοπικό. Το έχουν οι περισσότερες χώρες αυτή την στιγμή.

Γιατί δεν συμβαίνει όμως στην Ελλάδα, αν όλα τα άλλα κράτη έχουν δημιουργήσει ήδη κάτι αντίστοιχο;

Γιατί δε θέλουν να συγκρουστούν με τους θιασάρχες. Αλλά είναι γενικότερο το ζήτημα της εμπορευματοποίησης της Τέχνης που πρέπει ως σωματείο, αλλά και με την πραγματική στήριξη της πολιτείεας να αντιπαλέψουμε, γιατί η Τέχνη είναι δικαίωμα, δεν είναι πολυτέλεια. Γίνονται συλλογικές προσπάθειες από ομάδες, θιάσους, συνεταιρισμούς, χωρίς καμία προσπάθεια στήριξης ή προβολής. Έχουμε μια μεγάλη κουλτούρα στη χώρα μας, δε γίνεται να τα αγνοήσουμε όλα αυτά, να τα αφήσουμε να μαραζώσουν και να κλείσουν, για να συγκεντρωθούν σε λίγα χέρια που θα κοιτάνε το κέρδος στα ταμεία τους.

Τέλος, το πιο σημαντικό ζήτημα είναι τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα, για τα οποία έγινε τόσος ντόρος τελευταία, με τις ιδιωτικές εταιρίες που θέλουν να βάλουν χέρι και να στραγγαλίσουν κάθε δημιουργικότητα, όπως στραγγαλίζουν τον καλλιτέχνη και το δικαίωμά του να ζει από το έργο του. Αντιστρέφουν την πραγματικότητα. Η μόνη συμμετοχή του παραγωγού είναι ένα πακέτο χρημάτων και με αυτό γίνεται ιδιοκτήτης του έργου, για το οποίο ο δημιουργός και ο εκτελεστής παίρνουν ένα χαρτζιλίκι, ενώ αυτός θα το εκμεταλλεύεται εφ’ όρου ζωής. Ο παραγωγός το δωρίζει προς το παρόν για μια πενταετία στο Υπουργείο, αλλά παίρνει από μένα την ιδιοκτησία του έργου, αντί να παίρνει απλά ένα ποσοστό.

Έχετε εικόνα τι ακριβώς συμβαίνει στο εξωτερικό σχετικά με το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων;

Ήρθε από την Αμερική το copyright συγγενικών δικαιωμάτων κι επεκτάθηκε σε όλη την Ευρώπη. Αυτή ήταν η μεγάλη αντιπαράθεση των προηγούμενων χρόνων με τα πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα. Επί ΣΥΡΙΖΑ αυτό ήρθε να εξειδικευτεί από τις ευρωπαϊκές νομοθεσίες. Αυτά ανέκυψαν εν μέσω πανδημίας, χωρίς να σχετίζονται άμεσα με τη συγκυρία. Αυτά έβγαλαν από τα συρτάρια τους, μες στον κορονοϊό;

Είστε αισιόδοξος πως αυτά τα αιτήματα σας μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα;

Θεωρούμε πως με την κινητικότητα που υπάρχει αυτή την στιγμή στο κλάδο όλα είναι εφικτά. Οι επιμέρους κατακτήσεις του κλάδου δεν κατοχυρώνονται, αν δεν υπάρχει πάλη σε ένα γενικό πλαίσιο, που να αμφισβητεί βασικά ζητήματα μέσα στην κοινωνία, πχ πού πάνε τα λεφτά του κράτους. Δεν είναι πολιτική επιλογή ότι η χώρα δίνει λεφτά στο ΝΑΤΟ και όχι στον πολιτισμό; Είναι ζήτημα το πόσα λεφτά δίνονται και πώς διοχετεύονται στην Τέχνη. Τα ΔΗΠΕΘΕ οδηγήθηκαν στην καταστροφή, είναι επιτακτική ανάγκη να αναβαθμιστούν και να αυξηθούν, ως κρατικές σκηνές. Η Τέχνη είναι δικαίωμα, πρέπει να επιδοτείται από το κράτος, με συγκεκριμένο σχέδιο. Οι κρατικές σκηνές λειτουργούν τώρα σαν μαγαζιά, με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και χορηγίες, υποχρηματοδοτούμενα και ψάχνοντας στον ήλιο μοίρα. Πώς θα κάνουν τέχνη σε έναν τόπο εχθρικό για την Τέχνη;  Αυτά τα ζητήματα πρέπει να δει ο κλάδος, δε θα έρθει κάποιος να μας τα λύσει. Ήρθαν τόσες κυβερνήσεις, με άλλο σχήμα, μαζί και χώρια, όλες υπέγραψαν μνημόνια. Πρέπει να βγουν συμπεράσματα, τι πρέπει να γίνει και ποιος θα το κάνει. Και αυτό ισχύει και για τη διοίκηση του σωματείου.

Κάποιοι ζητούν προγραμματικά την ψήφο και λένε “θα σου κάνω αυτά και θα γίνω ένας καλός συνομιλητής του Υπουργείου”. Ωραία είναι αυτά στα λόγια, το ζήτημα είναι πώς τα πετυχαίνεις και με ποιο πλαίσιο; Εμείς λέμε πως τίποτα δε χαρίζεται χωρίς αγώνα. Ας μην έχουμε αυταπάτες για “σωτήρες”, εμείς πρέπει να σηκώσουμε ανάστημα. Μέχρι σήμερα, η Διοίκηση ήταν τροχοπέδη στην πολιτική της κυβέρνησης και σηκώνει σήμερα ανάστημα, ζητάει τη στήριξη των μελών του σωματείου, όχι με κομματικά πρόσημα, αλλά με κριτήριο την αλήθεια. Γιατί ο ηθοποιός, όπως και κάθε εργαζόμενος, δεν είναι ζητιάνος των δικαιωμάτων του, έρμαιο συμφερόντων, αλλά πρωταγωνιστής της ίδιας του της ζωής.

Περιμένουμε τα μέλη να ψηφίσουν με γνώμονα όσα συμβαίνουν, όσα διεκδικήσαμε όλο αυτό το διάστημα και τι θέλουμε να κερδίσουμε το επόμενο, με μια νέα επανεκλογή.