Έκτορας Κυριάκου: Με το άρωμα και μελωδίες της Κρήτης

Ξεκίνησε με βιολί, το οποίο είναι παραδοσιακό όργανο της Κρήτης και ερχόμενος στην Αθήνα, γεμάτος νονσταλγία για το τόπο που μεγάλωσε, πέρασε στο κρητικό λαούτο. Ντύνει με τις ξεχωριστές μουσικές του συνθέσεις τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης και αναβιώνει τις μυρωδιές και τις εικόνες της μέσα στην πολύβουη και αφιλόξενη Αθήνα.

Προσηνής, ευγενικός με μια δόση ντροπαλοσύνη είναι να απορείς πώς αυτό το παιδί της Κρήτης  καταφέρνει να διατηρεί την ευαισθησία και τον ιδεαλισμό του σε μια σκληρή εποχή που σε απογυμνώνει από κάθε είδους συναισθηματισμό.

Αν επέλεγα ένα ρήμα για τον Έκτορα Κυριάκου είναι το ρήμα ”νιώθω”. Δεν είναι μόνο ο τρόπος που παίζει ή ερμηνεύει τα κρητικά τραγούδια, είναι κυρίως πως νιώθει κάθε στίχο και ρυθμό. Ασχολείται το ίδιο καλά και με το θέατρο, ως μουσικός, καθότι, όπως γράψαμε και πιο πάνω είναι ένας ντροπαλός κύριος που δεν θα μπορούσε να μεταμφιεστεί πάνω στην σκηνή και να ενσαρκώσει κάποιον άλλον. Είναι απλός, σεμνός και ανεπιτήδευτος.

Παραδόξως για τα άνω χαρακτηριστικά του ασχολείται και με την πολιτική. Η οξυδέρκεια του στον τρόπο ανάλυση της σημερινής κατάστασης μπορεί να σε αφήσει εμβρόντητο καθότι δεν περιμένεις από ένα τόσο πράο άνθρωπο να μετατρέπεται σε ”μαινόμενο ταύρο”. Ωστόσο την πολιτική συζήτηση σε αυτή την συνέντευξη την αφήσαμε απέξω κυρίως για να έχετε την χαρά να τον ανακαλύψετε σαν άνθρωπο, σαν ολότητα εκτός της ηλεκτρονικής σας οθόνης, πηγαίνοντας εκεί που παίζει.

Θα ξεκινήσουμε από τα παιδικά σου χρόνια στην Κρήτη και να μας πεις αν από τότε που μεγάλωνες σε αυτό μικρό χωριό ήξερες πως θα γίνεις μουσικός. Ποιες μουσικές προσλαμβάνουσες είχες από το μέρος που μεγάλωσες; 

Γεννήθηκα στην Αθήνα και μετακόμισα Κρήτη και λόγω καταγωγής της μητέρας μου, αλλά κυρίως επειδή οι γονείς μου ως εκπαιδευτικοί διορίστηκαν στην Κρήτη και έπρεπε η οικογένεια να μετακινηθεί στο νησί. Σαν παιδί ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία να μεγαλώνεις σε ένα χωριό που γνωρίζεις όλους τους κατοίκους, βρίσκεσαι μέσα στην φύση, παίζεις, χαίρεσαι περισσότερο από ένα παιδί της πόλης. Μεγαλώνοντας ήταν πιο δύσκολα. Σε ένα επαρχιακό μέρος, δεν υπάρχουν τόσα ερεθίσματα και ένας έφηβος έχει ανάγκη να δει πράγματα, να γνωρίσει, να γευτεί και εγώ απλά αν δεν έβρισκα παρέα στην πλατεία γύριζα σπίτι. Επίσης, μεγάλωσα σε μια περιοχή όπου δεν υπήρχε ίντερνετ ώστε να απασχοληθείς εντός σπιτιού. Ήσουν απλά μέσα στο σπίτι.

Σήμερα εκτιμώ πολύ τον τόπο που μεγάλωσα. Τον αγαπώ. Είναι πολύ όμορφο χωριό, με φιλόξενους κατοίκους, ζωντανό χωριό. Συνδυάζει βουνό και θάλασσα, έχει πολλούς αρχαιολογικούς χώρους τριγύρω. Είναι ένας υπέροχος τόπος, όχι μόνο γιατί είναι τόπος καταγωγής μου αλλά αντικειμενικά..

Νομίζω πως μας τον ”πούλησες” και εξαιρετικά .. Ερχόμενος στην Αθήνα από το χωριό της Κρήτης ξέφυγες  καθόλου εξαιτίας αυτής της ”απομόνωσης” σε ένα μικρό τόπο στα εφηβικά σου χρόνια; 

Όχι, δεν ξέφυγα. Μ’ άρεσε βέβαια η Αθήνα και ακόμα μ’ αρέσει, παρότι έχει αλλάξει και αγριέψει σε πολλά σημεία της η πόλη. Δεν ξέφυγα γιατί είχα έρθει για σπουδές στην ΑΣΟΕΕ, οπότε είχα ένα στόχο στο μυαλό μου, δεν ήρθα δηλαδή για να περάσω μόνο καλά ή να δω την πόλη. Έκανα πάνω κάτω ό,τι όλοι οι φοιτητές. Από το δεύτερο -τρίτο έτος ξεκίνησα να ασχολούμαι με την μουσική πιο ενεργά..

Πριν μιλήσουμε για την πορεία σου σαν μουσικός στην Αθήνα.. Είχες ασχοληθεί προηγουμένως με την μουσική στα παιδικά σου χρόνια ή  είναι κάτι που προέκυψε όταν μπήκες στην σχολή; 

Από μικρός είχα ασχοληθεί τρία χρόνια με την φλογέρα και αργότερα πέρασα στο κλασικό βιολί. Αυτές ήταν οι σπουδές μου σαν παιδί. Όταν ήρθα στην Αθήνα αποφάσισα να ασχοληθώ με το κρητικό λαούτο.

Πώς και όντας στην Κρήτη δεν επέλεξες το κρητικό λαούτο, την κρητική λύρα ή παραδοσιακό βιολί από παιδί και πήγες στο κλασικό βιολί;

Σαν οικογένεια δεν είχαμε άμεση σχέση με την μουσική. Υπήρχε ένας θείος, ο οποίος έπαιζε παραδοσιακό βιολί και η γιαγιά μου τραγουδούσε μαντινάδες, ωστόσο δεν ασχολήθηκα ιδιαίτερα με την κρητική μουσική. Όταν ήρθα στην Αθήνα θέλησα να ασχοληθώ με την παραδοσιακή μουσική της Κρήτης και πήγα προς τα εκεί και το κρητικό λαούτο. Δεν ξέρω γιατί τότε, στο δεύτερο έτος προέκυψε αυτό.. ίσως να ένιωθα νοσταλγία για τον τόπο μου. Να ήθελα να του δώσω πίσω όσα ωραία πράγματα είχα πάρει από αυτόν και τους ανθρώπους εκεί. Δεν το γνωρίζω ακόμα γιατί..

Στο Λασίθι διαφέρουμε από την υπόλοιπη Κρήτη.Έχουμε ιδιαιτερότητες..Είμαστε φιλόξενοι, δουλεύουμε τη γη, πιο ήρεμοι, δεν έχουμε αυτή την ”αγριότητα” του υπόλοιπου νησιού ας το πούμε, δεν το χρωματίζω αρνητικά, απλά το Λασίθι είχε άλλη παράδοση. Ήταν κάτω από την κυριαρχία των Ενετών για πολλά χρόνια, είχε άλλη κουλτούρα, είχε άλλα ηχοχρώματα στις μελωδίες των τραγουδιών , έχει το βιολί επίσης σαν παραδοσιακό όργανο.Τ ο οποίο υπάρχει σχεδόν σε όλη την  Κρήτη. Κάπου περισσότερο, κάπου λιγότερο, όμως δυστυχώς τα τελευταία χρόνια όλο και χάνεται το κρητικό βιολί στην  ανατολική Κρήτη έναντι των υπόλοιπων κρητικών μουσικών οργάνων.

Έχει ουσιαστικά αντικατασταθεί από την κρητική λύρα ..

Ναι, δεν υπήρχε σε τόση πρωτοκαθεδρία στο παρελθόν. Δεν το λέω με αρνητικό τρόπο, αλλά μου λείπει το βιολί. Βλέπω πως νεότερα παιδιά προσπαθούν να αναβιώσουν το παραδοσιακό βιολί και χαίρομαι γι’ αυτό. Υπήρξε ένα διάστημα που ο κόσμος δεν το αποδεχόταν και αυτό δυστυχώς συμβαίνει ως και σήμερα. Υπάρχει μια γενιά γύρω στα 50 ετών είχαν επηρεαστεί από τους Ηρακλειώτες που έπαιζαν κρητική λύρα και είναι ο τρόπος που γλεντάνε μέχρι και σήμερα. Οι παλιότεροι στα μέρη μου είχαν στα γλέντια τους περισσότερο το βιολί. Θα ‘θελα και ο ίδιος κάποια στιγμή να το ξαναπιάσω στα χέρια μου. Δυστυχώς το έχω αφήσει.. Μ’ αρέσει πάρα πολύ σαν όργανο..

Θα μπορούσες να το συνδυάσεις με το κρητικό λαούτο και να παίζεις και βιολί;

Από άποψη χρόνου δεν μπορώ να ασχοληθώ όπως θα ‘θελα.Αν θες να είσαι καλός μουσικός πρέπει να μελετάς πολύ πάνω στο όργανο που ήδη παίζεις. Ιδανικά, πρέπει να του αφιερώνεις ένα 5ωρο μελέτης, οπότε με δυο μουσικά όργανα θα έπρεπε να είχα την άνεση να μη δουλεύω. Δεν λέω πως δε γίνεται. Υπάρχουν συνάδελφοι που μπορούν να παίξουν πολλά μουσικά όργανα, αλλά πρέπει να έχεις εξαιρετικό ταλέντο ώστε να είσαι σωστός σε όλα ή να αποδεχτείς πως θα είσαι μέτριος. Προτιμώ να αφοσιωθώ  στο κρητικό λαούτο, παρά να είμαι μέτριος προς χάρη ενός άλλου οργάνου.

Γιατί έχεις επιλέξει ως στάση ζωής να μην  παίζεις πολύ συχνά σε μαγαζιά το βράδυ;

Στην Αθήνα είναι πολύ δύσκολο να παίξεις αμιγώς κρητική μουσική σε τακτική βάση. Θέλουν το έντεχνο, θέλουν άλλες παραδοσιακές μουσικές, οπότε σαν παίχτης της παραδοσιακής μουσικής δεν βρίσκω εύκολο να είμαι κάπου και να παίζω. Δεν το στηλιτεύω. Το κατανοώ πως είναι δύσκολο για κάποιον να ακούει 6 ώρες κρητική μουσική, σε μικρούς χώρους που μπορεί να μην υπάρχει η δυνατότητα  να χορέψεις και να γλεντήσεις όπως το επιθυμείς. Τώρα το να βγεις να γλεντήσεις και να κάθεσαι στην καρέκλα 6 ώρες; Δύσκολο. Από την άλλη έχω παίξει σε μεζεδοπωλεία και παίζω, όχι συχνά, αλλά γνωρίζω πως εκεί πρέπει να κάνω ένα πρόγραμμα το οποίο δεν συνάδει με αυτό που ξέρω να κάνω 100%. 

Πόσο εύκολη ήταν η μετάβαση από τις οικονομικές σπουδές στην μουσική;

Δεν ήταν κάτι που έγινε ξαφνικά. Ασχολήθηκα 3-4 χρόνια με την μουσική μέχρι να αποφασίσω πως αυτός είναι ο δρόμος μου. Φυσικά τελείωσα την σχολή, έκανα και ένα μεταπτυχιακό πάνω στα οικονομικά και μετά προχώρησα στο να βιοπορίζομαι από την μουσική.

Περισσότερο για ασφάλεια πήρες το πτυχίο;

Ασφάλεια; Ποια ασφάλεια; Δεν υπάρχει ασφαλής επιλογής εργασίας στην γενιά μας. Ούτε οι σπουδές στα οικονομικά εξασφαλίζουν ένα λαμπρό και ασφαλές μέλλον πολλώ μάλλον η μουσική. Πρέπει απλά να αγαπάς αυτό που κάνεις. Σαν μουσικός είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που θα βγάλεις πολλά χρήματα και να γίνεις τρομερά αναγνωρίσιμος. Περισσότεροι το κάνουμε από, αγάπη ελπίζοντας πως θα έχουμε ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης. Δεν υπάρχει ασφάλεια, όπως στην δουλειά του μουσικού δεν υπάρχει ασφάλιση. Ευτυχώς η ενασχόληση μου με το θέατρο με βοηθά στο να κολλήσω κάποια ένσημα, αλλά ειλικρινά δεν ξέρω  όταν δεν θα έχω κουράγιο να παίζω, τι θα σκεφτώ ώστε να επιβιώσω.. Ούτε εγώ και ούτε οι αντίστοιχοι συνάδελφοι μου.

Ξεκίνησες την καριέρα σου μέσα από το σχήμα ”Γιάλα” με το οποίο κάνατε και ένα δίσκο μαζί μπορείς να μας πεις δυο λόγια γι αυτή την συνεργασία;

Συναντήθηκα με τα παιδιά, τον Γιάννη Χίνο και τον Αλέξανδρο Ιερωνυμίδη με τους οποίους παίζαμε έντεχνο και κρητικό τραγούδι, όπως προηγουμένως για να μπορέσουμε να υπάρξουμε σαν σχήμα στα αθηναϊκά μαγαζιά της πόλης κυρίως. Ξεκινήσαμε το 2006, πριν την κρίση, υπήρχε πολλή δουλειά. Παίζαμε παντού, μας καλούσαν οι δήμοι, πηγαίναμε σε διάφορα νησιά. Πολύ ωραίες εμπειρίες, για μένα που πρωτοξεκινούσα ήταν πρωτόγνωρες. . Λίγο αργότερα γράψαμε και ένα cd μετά σιγά -σιγά, χωρίς να υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος, ο καθένας πήρε ξεχωριστή πορεία, ύστερα ο Αλέξανδρος μετακόμισε μόνιμα στην Κρήτη και το συγκρότημα έπεσε σε αδράνεια.

Τότε αποφασίζεις  να χαράξεις την μοναχική σου πορεία στην μουσική; 

Ήδη βρισκόμενος μέσα στο σχήμα είχα γράψει τα πρώτα μου προσωπικά τραγούδια, οπότε ήθελα να κάνω κάτι δικό μου. Έφτιαξα το πρώτο μου δίσκο με τίτλο ”Του έρωτα και της μοναξιάς” και μετά από 5 χρόνια ήρθε ο δεύτερος προσωπικός δίσκος με τίτλο ”Γαρυφαλλιάς, γαρύφαλλο”.

Το θέατρο πώς προκύπτει στη ζωή σου;

Προκύπτει σχεδόν παράλληλα με την μουσική. Το 2008 αρχίζω την συνεργασία μου με τον Ηλία Καρελλά, ο οποίος ασχολείται με το παιδικό θέατρο και τον Καραγκιόζη. Είμαστε πολλά χρόνια πλέον συνεργάτες. Ο Ηλίας είναι αφοσιωμένος στο παιδικό θέατρο και ανεβάζει αξιόλογες παραστάσεις. Ξέρω πως πολλοί το λένε αυτό για να ακούγεται, αλλά πραγματικά η ποιότητα της κάθε παράστασης είναι απαράμιλλη. Συνήθως θεωρούμε πως το παιδικό θέατρο υπολείπεται σοβαρότητας και αξίας έναντι του ενήλικου. Θεωρούμε τα παιδιά εύκολο κοινό. Δεν είναι καθόλου έτσι.Είναι πολύ δύσκολο κοινό, πολύ απαιτητικό, η νέα γενιά είναι πολύ μπροστά και οι παραστάσεις που γίνονται οφείλουν να είναι προσεγμένες ώστε σέβονται και το ψυχισμό των παιδιών, την φαντασία τους, την ευαισθησία τους, προσαρμοσμένες στην κατάλληλη ηλικιακή ομάδα. Δεν εύκολο θέατρο το παιδικό.

Επίσης ασχολούμαι με το θέατρο σκιών, το οποίο αγαπώ πολύ. Είναι ένα παραδοσιακό είδος θεάτρου για μικρούς και μεγάλους. Εγώ βρίσκομαι σε παραστάσεις για μικρούς θεατές. Είναι ένα είδος που μέσα του βλέπει σαν καλειδοσκόπιο όλη την Ελλάδα  με τα στραβά και τα καλά της. Με ενθουσίασε σαν παιδί να βλέπω Καραγκιόζη. Με διασκέδαζε και με κάνει να γελάω μέχρι και σήμερα. Σαν παίχτη με ιντριγκάρει  που πρέπει να συνοδεύω τον ιδιωματικό λόγο της κάθε περιοχής της Ελλάδας με την αντίστοιχη μουσική. Είναι μια ωραία εμπειρία.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ένας μουσικός στο σήμερα σε ό,τι αφορά την δουλειά του;

Ότι όλα πρέπει να περνούν από τα χέρια του. Και στις δυο δισκογραφικές μου δουλειές ήμουν από πάνω συνέχεια. Έπρεπε να ενδιαφερθώ και να κυνηγήσω το παραμικρό. Χρήμα για να γίνει ο δίσκος, παραγωγή, ηχογράφηση, παίξιμο, να βρω συνεργάτες. Είναι κάτι που σε κουράζει, αλλά από την άλλη σε ωριμάζει σαν άνθρωπο. Μαθαίνεις να διαχειρίζεσαι  την δουλειά σου μέσα από την ολότητα που αυτή η διαδικασία προσφέρει.

Αυτά τα μεγάλα διαστήματα που αφήνεις ανάμεσα στις δισκογραφικές σου δουλειές είναι μελετημένα ή έχει να κάνει με την οικονομική κρίση και την δυσκολία που αντιμετωπίζει κάποιος να εκδώσει ένα cd σήμερα; 

Είναι αλληλένδετα και τα δυο. Δεν έχω την οικονομική άνεση να βγάζω συνέχεια ένα δίσκο ή να βγάζω και να προμοτάρω ένα -ένα κάθε τραγούδι μου. Αυτή την στιγμή μπορεί να έχω δυο -τρια τραγούδια έτοιμα, αλλά δεν είμαι ο τύπος εκείνος που θέλει να βγάζει ένα τραγούδι για να γίνει λίγο ντόρος. Θέλω να δίνω μια ολοκληρωμένη δουλειά στον άλλον, οπότε προσπαθώ να μην είμαι τόσο του συρμού..Έχει να κάνει και με την έμπνευση. Δεν μπορώ να γράψω ότι να ‘ναι. Μπορεί να έχω 15-20 τραγούδια, αλλά να κρίνω πως κάποια κομμάτια δεν είναι καλοδουλεμένα, δε θα τα βγάλω, θα περιμένω να εμπνευστώ.

Η τεχνολογία στην σημερινή εποχή είναι περισσότερο αρωγός της έμπνευσης ή τροχοπέδη; Θέλω να πω το ίντερνετ βοηθά να δημιουργούνται νέα πράγματα ή μένουμε εγκλωβισμένοι μέσα στα παλιά ακούσματα της παράδοσης μη δημιουργώντας εξέλιξη ή νέα είδη ελληνικής μουσικής;

Η τεχνολογία βοηθά στο να βρεις πράγματα που οι παλιότεροι δεν φανταζόντουσαν πως θα μπορούσαν να έχουν στην διάθεση τους. Προσωπικά με έχει βοηθήσει η τεχνολογία να ακούσω τραγούδια και σκοπούς παραδοσιακούς και να μάθω για τον πλούτο της παραδοσιακής μουσικής στην Ελλάδα που σε άλλες εποχές δεν θα ήταν τόσο εύκολα προσβάσιμες.

Απo την άλλη θα συμφωνήσω πως μπορεί να ‘ναι εύκολος ο  μιμητισμός  και να μην βάλεις μέσα στο παίξιμο σου την δική σου υπογραφή, αν το κάνεις σωστά και με σεβασμό ακόμα και ο μιμητισμός κάτι προσφέρει αρκεί να μην μείνει μόνο σε αυτό. Να τον αντιμετωπίσεις δηλαδή σαν σκαλοπάτι στην μετέπειτα εξέλιξη σου σαν μουσικός. Πάντα είναι πιο εύκολος ο μιμητισμός και η αναπαραγωγή από μια πρωτότυπη δημιουργία. Και ο ίδιος έχω χρησιμοποιήσει παραδοσιακές μαντινάδες στους δίσκους μου, αντί να τριφτώ να φτιάξω κάτι αμιγώς δικό μου. Οπότε δεν μπορώ να κατακρίνω όσους αναπαραγάγουν και δεν παραγάγουν νεότερη μουσική στην Ελλάδα. Στην κρητική μουσική βέβαια βγαίνουν συνεχώς νέα τραγούδια ή μελωδίες.

Αυτή την στιγμή που μπορούμε να σε δούμε;

Κυρίως στο θέατρο σκιών. Παίζουμε στο Μέγαρο Αθηνών, καθημερινές για τα σχολεία και Σαββάτο πρωί για το κοινό.

Στις 23 Ιανουαρίου με ένα νέο συγκρότημα το ”Puentes” παίξαμε μουσικές της Ανδαλουσίας συνταιριασμένες με την κρητική παράδοση. Δεν είμαι ειδήμων ακόμα στο θέμα γιατί τώρα μπήκα στο σχήμα και τώρα μαθαίνω και προσπαθώ να μπω μέσα σε αυτό. Το σχήμα αποτελείται από τους Ζαχαρία Σπυριδάκη σε λύρα και τραγούδι, Δημήτρη Κουκουλιτάκης Flamenco κιθάρα,Γιάννη Παπατζάνης κρουστά και τραγούδι, εμένα και τον ισπανό τραγουδιστή Javier Allende Apapicio.

Είναι ένα πρότζεκτ που ξεκίνησε απο το παιδιά απο το 2003 και ελπίζουμε τώρα που συναντηθήκαμε και ταιριάξαμε μεταξύ μας να αποτυπωθεί η όλη προσπάθεια και σε ένα δίσκο.