El CHE – Βασίλης Κυριάκου: “Οι ιδέες μας δεν πεθαίνουν, είναι αλεξίσφαιρες!”

Τι έχει να πει στις μέρες μας μια παράσταση για τον Τσε Γκεβάρα; Πολλά και άκρως επίκαιρα. Όχι μόνο για τη φυσιογνωμία και τις αρετές του μεγάλου επαναστάτη, που ήταν απλός και ανθρώπινος όσο και αν προσπαθούν να τον κάνουν απρόσιτο μύθο,. Αλλά πρωτίστως για την εποχή μας, ως ένα μανιφέστο ενάντια στην πανδημία του ιμπεριαλισμού, που συνεχίζει να ματοκυλά τους λαούς.

Η Κατιούσα μίλησε με τον Βασίλη Κυριάκου, τον συγγραφέα και πρωταγωνιστή του θεατρικού “EL CHE”, που συνεχίζει τη δική του διαδρομή, τον δικό του πόλεμο ιδεών, με το μεράκι και πείσμα ενάντια στις δυσκολίες -εμπνεόμενο για αυτό από τον ήρωά του. Ο Βασίλης μας μιλάει για τις δυσκολίες αυτής της μεγάλης πρόκλησης, για τις στιγμές και τα συναισθήματα που γεννιούνται κατά τη διάρκεια της παράστασης, από τους φίλους που την παρακολουθούν και την στηρίζουν, ως ένα έργο που δεν είναι απλό πολιτιστικό γεγονός, αλλά έχει άμεσες πολιτικές προεκτάσεις και ως τέτοιο πρέπει να το δούμε και να το κρίνουμε.

Ακολουθεί η καταγραφή της συζήτησης που είχαμε.

-Κάποιοι λένε πως το αντάρτικο και ο ένοπλος αγώνας -και η ταξική πάλη συνολικά- είναι μια παλιά ιστορία που έκλεισε με τον εικοστό αιώνα. Εσύ πώς κάνεις τη σύνδεση με το παρόν στην παράσταση;

– Αρχικά να ευχαριστήσω την Κατιούσα για το βήμα που μου δίνει για να μιλήσω για τον Che, για την παράσταση και για ό,τι ήθελε προκύψει από την κουβέντα μας. Πρώτα απ’ όλα, ο Ανταρτοπόλεμος, το βιβλίο που έγραψε ο Che και χάρισε και στον Σαλβαδόρ Αλλιέντε, διδάσκεται στις Σχολές Αξιωματικών ανά τον κόσμο. Συνεπώς, δεν μπορώ να τον υποτιμήσω. Σε συνδυασμό με τη γενική επαναστατική απεργία όπως αυτήν που κάλεσε και ο Φιδέλ, μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα στην έκβαση μιας επαναστατικής διαδικασίας. Σίγουρα, οι κρατούντες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ φοβούνται την μαμή της Ιστορίας, την κοινωνική αντιβία και γι’ αυτό προετοιμάζονται κατάλληλα με ασκήσεις κατά του πλήθους, ακόμη και μέσα στις πόλεις. Θεωρώ πως τον “Ανταρτοπόλεμο” του Che θα τον ξαναπιάσουμε στα χέρια μας εκείνη την κρίσιμη ώρα. Προφανώς οι αστοί δεν θα μας πουν: Παιδιά εμείς αδυνατούμε, εσείς ασφυκτιάτε από την βαρβαρότητά μας, ελάτε να πάρετε την εξουσία, χωρίς αίματα, δάκρυα και ιδρώτα.

-Σε ποια σημεία της προσωπικότητάς του εστιάζεις;

– Στην απλότητά του. Αυτή είναι η απάντηση. Η ωραιότητα στην απλότητα. Αυτό που είπε και ο Σαρτρ για τον Che: Ο Che ήταν η πιο ολοκληρωμένη προσωπικότητα του 20ού αιώνα. Γιατί ήταν απλός μέσα στην πράξη του κι ανθρώπινος. Πολύ. Οι μυθικές διαστάσεις που προσδιορίζουν οι βιομηχανίες στις μπλούζες και στις βότκες τους τον κάνουν απρόσιτο και μυθικό στα όρια του θείου, ώστε οι ιδέες και τα διαβάσματά του, όπως και ο επαναστατικός του αγώνας, να μείνουν σε μια ναφθαλίνη. Είναι το ίδιο που είπε και ο αγαπημένος μας πρωθυπουργός: Γιατί οι νέοι των 17 ετών να γνωρίζουν ποιος είναι ο Γρηγόρης Λαμπράκης; Είναι το ίδιο και για τον γιατρό του κόσμου, τον δικό μας Che. Τον ανθρώπινο, με το αστείρευτο χιούμορ και αυτοσαρκασμό που προδίδει την τάξη του για να κάνει κουπί με τη λεγεώνα των σκλάβων του κόσμου. Και κυρίως το ανυποχώρητο του χαρακτήρα του. Μάλλον θα φταίει το γινάτι του ταύρου που κουβαλάει μέσα του. Αυτό που μου έκανε εντύπωση πάντως στην προσωπικότητά του διαβάζοντας τη ζωή του για να γράψω το έργο, είναι ότι το άσθμα που κουβαλούσε μαζί του από 3 ετών τον πείσμωνε αντί να τον γονατίζει και συνέχιζε να παίζει μπάλα και κυρίως να βρίσκει απάγκιο διαβάζοντας Μαρξ, Λένιν, Γκάντι, Στάλιν, Αντόνιο Ματσάδο, Φρόιντ, Ζολά και τον αγαπημένο του Νερούδα. Ένας ρομαντικός, ουτοπιστής, ένας αδιόρθωτος ιδεαλιστής, ένας ρεαλιστής που επιζητεί το αδύνατον! Αντίφαση; Αν δεν ήταν, δεν θα ήταν άνθρωπος και εν τέλει επαναστάτης. Και είναι αυτό που φοβούνται οι ιμπεριαλιστές του κόσμου. Τον πρωτοπόρο Προμηθέα στον κόσμο. Γι’ αυτό μας σταυρώνουν κάθε μέρα τρώγωντάς μας το συκώτι. Αλλά εμείς σηκώνουμε κεφάλι και θα σηκώνουμε. Μέχρι την τελική νίκη.

-Φοβήθηκες καθόλου την πρόκληση να αποδώσει πιστά την επαναστατική φυσιογνωμία του Τσε, τον ψυχικό της πλούτο και το μεγαλείο της;

– Η αλήθεια είναι πως φοβήθηκα. Πολύ. Αλλά το δέλεαρ ήταν μεγαλύτερο μέσα από τα διαβάσματά μου γι’ αυτόν. Πόσο γέλιο μου χάρισε σαν διάβαζα για την ζωή του και τις νεανικές του ζαβολιές ή τις τρύπιες κάλτσες του στον ΟΗΕ. Κυρίως μεγάλωσε την συγκίνησή μου γι’ αυτόν τον άνθρωπο που τα παράτησε όλα, έκανε έρευνα στην λέπρα για να βοηθήσει τους Ινδιάνους στην Nuestra America, σπούδασε Ιατρική εν τέλει για να φροντίσει τους λαούς του κόσμου ακόμη και τους αιχμάλωτους στρατιώτες του Μπατίστα. Λόγω της κυπριακής μου καταγωγής o Che με συγκινούσε πάντα αλλά όταν πραγματικά τον “γνώρισα”, η συγκίνησή μου μεγάλωσε για τον Che Guevara. Στις πρόβες ήταν κάπως δύσκολο να το διαχειριστώ, είναι η αλήθεια, και εδώ αξίζει να δείτε την σκηνοθεσία του Γιάννη Σταματίου. “Ο Che ήταν άνθρωπος, κανονικός σαν κι εμάς. Ηρέμησε. Που αποφάσισε να κάνει όλη την ζωή του έναν πόλεμο στον Ιμπεριαλισμό, μια αέναη επαναστατική διαδικασία”. Ως άνθρωπος σαν κι εμάς που είμαστε ως εργάτες ένα εν δυνάμει επαναστατικό υποκείμενο. Και γι’ αυτό μας καλεί. Γιατί αυτός ο ντουνιάς παρασάπισε και θα πέσει να μας πλακώσει. Γιατί δεν τελειώσαμε με το Ιμπεριαλισμό.

-Μπορεί το σύστημα να κάνει τον Τσε ένα ανώδυνο σύμβολο για κονκάρδες, μπλουζάκι και προϊόντα;

– Είναι ο λόγος που ανεβάζω το έργο. Πέραν της συγκίνησης που μου προκαλεί η επαναστατική αισιοδοξία της προσωπικότητας του Che. “Μετά έγινα, στάμπα, βρακί, μπλούζα, βότκα και πήγα εγώ στο καλό και αυτοί στο ταμείο. Όμως εγώ έχω στο μυαλό μου το Νέο Άνθρωπο. Δεν είμαι Σωτήρας, ούτε Χριστός. Κρατάω ντουφέκι”. Ορίστε, παράθεσα και κάτι από το κείμενο. Η αλήθεια είναι ότι σε όλη αυτή την διαδρομή της αναζήτησής μου και της αυτοκριτικής μου για το πόσα λίγα γνώριζα για τον Che, ταυτόχρονα ρωτούσα ανθρώπους της γενιάς μου αν τον γνώριζαν έστω ως όνομα, ακόμη και νέα παιδιά που τον φορούσαν σαν μπλούζα. Αυτό με πλήγωνε αλλά και με πείσμωνε συνάμα. “Οι ιδέες όμως δεν πεθαίνουν!” Είναι αλεξίσφαιρες. Και θα προσπαθήσω μέσα από αυτό το μετερίζι να γυρίσω λίγο το μοχλό της ιστορίας μέσα από τον πόλεμο των Ιδεών και της Κοινωνίας του Θεάματος που κυριαρχεί ο Ιμπεριαλισμός. Όπως έλεγε και ο Ντάριο Φο: Το θέατρο μπορεί να αδυνατεί να κάνει από μόνο του επανάσταση, αλλά μπορεί να ωθήσει τους θεατές να κάνουν επανάσταση.

-Ποιος θεωρείς πως συνεχίζει τον αγώνα και το έργο του Τσε σήμερα;

– Αισιοδοξώ πως η Λατινική Αμερική είναι ένα ενεργό ηφαίστειο των λαών. Που δεν τα βάζει κάτω παρά τις δικτατορίες που οργανώνονται από την CIA, που αντιστέκεται στην εκχέρσωση της γης της από τα πολυεθνικά μονοπώλια, που ανατρέπει τα πραξικοπήματα. Στην Κούβα και στην παρακαταθήκη του Che παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες και την ιμπεριαλιστική περικύκλωση. Την συνέχεια του πολέμου με “ειρηνικά μέσα” εδώ και 60 χρόνια. Η Κούβα που είναι στο στόμα του λύκου και του λέει: Άντε και γαμήσου! “. Η Κούβα με τα εμβόλια εναντίον της πανδημίας, με τους χιλιάδες γιατρούς στους λαούς του κόσμου, με το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο. Ήθελαν την Κούβα οι Αμερικανοί να είναι εις το διηνεκές ένα παγκόσμιο πορνείο. Δεν τους έκανε το χατίρι. Πρέπει να την στηρίξουμε! Την σκυτάλη παίρνει η τάξη μας. Οι εργαζόμενοι στην E FOOD, στην Cosco, οι οικοδόμοι, ο μεγαλειώδης αγώνας των χαλυβουργών, οι νίκες των φοιτητών μας στα πανεπιστήμια. “Όλοι μας και μόνοι τους ” έλεγε ένα ωραίο σύνθημα. Το τέλος τη Ιστορίας δεν επήλθε, κύριε Φουκουγιάμα. Το παιχνίδι παίζεται. Και το φοβούνται αυτο. Η παγκόσμια δομική κρίση του συστήματος μπορεί να μετατραπεί από μια συνεχόμενη βάρβαρη κατάσταση, δηλαδή σε γενικευμένους πολέμους και πείνα και διακυβερνήσεις με νεοφασιστικό τρόπο ακόμη και μορφώματα, βλέπε Ζελένσκι στην Ουκρανία, ή με εν δυνάμει επαναστατικές καταστάσεις όπως και στο Καζακστάν. Και σε αυτό είναι πολύ ανήσυχοι. Γι’ αυτό και η Δύση χειροκρότησε τον Πούτιν όταν κατέπνιξε την εξέγερση των εργατών στο Καζακστάν. Η μόνη λύση για την παύση των πολέμων είναι η δύσκολη: Επανάσταση και Σοσιαλισμός.

-Έχεις δει νέα παιδιά -μαθητές και φοιτητές- στην παράσταση;

– Είναι η μεγαλύτερη χαρά μου να βλέπω νέα παιδιά. Τις προάλλες ήρθε ένα παιδί 13χρονών με την μητέρα του. Δεν έχω μεγαλύτερη χαρά. Το θέατρο και δη το πολιτικό θέατρο πρέπει να πάρει το ρόλο του σχολείου, όχι όμως του δασκάλου ως ιδεολογικού μηχανισμού με την βέργα και το κούνημα του δαχτύλου αλλά της αλληλοτροφοδοσίας. “Αυτός ο Che δεν ήταν καλός μαθητής μικρός!” μου είπε αυτή η μικρούλα. “Αλλά άλλαξε τον κόσμο!” της απάντησα. “Θα το σκεφτώ αυτό! “. Σε κάθε παράσταση υπάρχουν νέοι άνθρωποι και κυρίως φοιτητές. Ναι, το ζητούμενο είναι να δουν την παράσταση οι μαθητές. Να σπάσει το απόστημα του μεταμοντέρνου. Μην λησμονούμε και μην υποτιμούμε τον πόλεμο των Ιδεών. Είναι ένας ιδεολογικός πολιτικός πόλεμος. Ένας πόλεμος που θέλει τους 17χρονους να μην ξέρουν τον αγώνα του αθλητή – γιατρού Λαμπράκη, του παγκόσμιου γιατρού και επαναστάτη Che Guevara, και του μεγαλύτερου μας γεωπόνου, Άρη Βελουχιώτη. Φοβούνται αυτήν την σπορά, μην καρπίσει και θεριέψει. “Ο δυτικός πολιτισμός πίσω από τη φανταχτερή του βιτρίνα κρύβει έναν κόσμο από ύαινες και τσακάλια!” Να σπάσουμε το απόστημα λοιπόν ως καλλιτέχνες που θέλουμε έναν χειραφετημένο κόσμο χωρίς θηλιές αναπροσαρμογής. Να πάμε στα σχολεία, στα πανεπιστήμια και στα εργατικά σωματεία.

-Μπορείς να μας μεταφέρεις κάποια χαρακτηριστική αντίδραση που σου έχει μείνει από το κοινό μετά την παράσταση ή πχ στις αφισοκολλήσεις που κάνεις στο κέντρο;

– Λόγω έλλειψης πόρων την παράσταση την ανεβάζω με το μεροκάματό μου και κυρίως με τα χέρια μου. Κυριολεκτικά. Έχω γνωρίσει ανθρώπους και μέσα από την αφισοκόλληση που μου είπαν διάφορα: “Κι όλη αυτή την δύναμη την σπαταλάς έτσι άσκοπα;” Η ίδια ατάκα που ειπώθηκε στο νεαρό Ερνέστο από έναν περιπλανώμενο στην Κόρδοβα. Και άλλος χτες: “Μπράβο σου που το τρέχεις μόνος και το πιστεύεις! Το βλέπω μέσα από τα μάτια σου. Το αγαπάς και το πιστεύεις!” Μέσα από την αφισοκόλληση έχω γνωρίσει ανθρώπους που έχουμε γίνει φίλοι και μου μαθαίνουν σιγά σιγά ακόμη και αργεντίνικο τάνγκο. Σιγά σιγά γιατί η ζωή και η αγωνία της επιβίωσης τρέχει γρηγορότερα. Και το ωραιότερο είναι όταν ήρθε ο σύντροφος Τάκης Βαμβακίδης μαζί με θρύλους της στρογγυλής θεάς από την ομάδα Hasta la victoria siempre και κάποιος από αυτούς μου είπε: ” Με συγκίνησες! Και έχεις και έχει δίκιο. Το ποδόσφαιρο δεν είναι ένα απλό άθλημα. Μπορεί να αποτελέσει όπλο της επανάστασης! Και εμείς πήγαμε στην Κούβα και παίζαμε μπάλα για τους παράνομα κρατημένους από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Δεν παίζαμε απλά μπάλα. Παίζαμε μπάλα για να απελευθερωθούν αυτοί οι άνθρωποι!”

Ακολούθως κάποιοι άλλοι μου είπαν: “Με ταξίδεψες και πάλι στη Λατινική Αμερική και στην Κούβα!” ή “Έκλαψα” και καμιά φορά κλαίω κι εγώ. Από συγκίνηση. Πιο πολύ όταν έρχονται νέοι άνθρωποι και μετά όταν μαθαίνω ότι πάνε να διαβάσουν κι άλλα πράγματα για την ζωή του και την πολιτική παρακαταθήκη. Και τελευταία φορά συγκινήθηκα όταν ήρθε μια παρέα χαρούμενων ανθρώπων που εργάζονται όλοι στο Αέριο και ήρθαν με μπρίο στην παράσταση. Ή ακόμα συγκινήθηκα όταν ήρθαν οι προπονητές από την Ακαδημία της Λιβόρνο και με τίμησαν, ο σύντροφος ο Σπύρος Χαλβατζής με την Ιστορία που κουβαλάει κι άλλοι που έρχονται και μετά τους βλέπω στον δρόμο κουβαλώντας το χαμόγελό τους. Μέχρι κι ανθρώπους που ακολούθησαν τα βήματά του Che στην Λα Ιγκιέρα, στην Βολιβία όπου τον δολοφόνησε η CIA. Πλέον η παράσταση είναι μια μικρή γιορτή. Με χαρά, κόπο, κόπο και συγκίνηση.

-Ποια είναι τα σχέδιά σου και η «φιλοδοξία» σου για την παράσταση; Πού θα ήθελες να ανέβει;

– Τα σχέδια μου είναι το δει η νέα γενιά. Γιατί και εγώ είμαι πεισματάρης αλλά τα γεγονότα είναι ακόμη πιο πεισματάρικα. Να προβάλω την παράσταση σε φοιτητές, σε εργαζόμενους και να την ταξιδέψω μέσα από τη γλώσσα του Che, στη Λατινική Αμερική. Τα υπόλοιπα σχέδια βήμα βήμα. Κι αυτά θέλουν χρόνο, κόπο αγκάλιασμα αμοιβαίο από την αγωνιζόμενη νεολαία που την θέλουν χειμαζόμενη και την εργατική μας τάξη μέσα από τα Σωματεία μας και τον αγώνα μας. Θέλω να κάνω ξανά αυτό που έκανε ο Ντάριο Φο: Να παίζω για τα εργατικά σωματεία. Όλου του κόσμου.

EL CHE – Θεατρικός Μονόλογος

Κείμενο – ερμηνεία: Βασίλης Κυριάκου
Σκηνοθεσία: Γιάννης Σταματίου

Τελευταίες δυο παραστάσεις στο 2510: Θεμιστοκλέους 52
26 Μάη και 2 Ιούνη Ώρα προσέλευσης: 20.30 Ώρα έναρξης: 21.00

Γενική είσοδος: 10 ευρώ.
Για ανέργους, φοιτητές, μαθητές, εργαζόμενους στην εστίαση: 5 ευρώ.
Θα υπάρχει κουτί οικονομικής ενίσχυσης για τους απεργούς της COSCO.