Ηλίας Μαντικός: ”Θέλω να πω στους αναγνώστες της Κατιούσας να ‘ναι εργάτες και όχι δούλοι”

Ο Ηλίας Μαντικός γεννήθηκε στην Ρόδο το 1989. Σπούδασε στο Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής στην Άρτα και ύστερα απο λίγο κατηφόρισε στην Αθήνα. Δουλεύε στα νυχτερινά μαγαζιά της πόλης παίζοντας κανονάκι και προσπαθώντας να διασκεδάσει το αθηναϊκό κοινό με ένα μουσικό όργανο που σπάνιως τα προηγούμενα χρόνια το συναντούσαμε στα σχήματα.

Πρόσχαρος, οξυδερκής με χιούμορ σε κερδίζει σαν άνθρωπος από την πρώτη στιγμή που θα τον συναντήσεις. Μας μίλησε για τα πάντα, την οικογένεια του, τα επαγγελματικά του βήματα, τις σημαντικές του συνεργασίες.. Ας τον διαβάσουμε παρακάτω να μας τα λέει ο ίδιος..

Προέρχεσαι απο οικογένεια όπου ό,τι και να έκανες δεν θα μπορούσες να ξεφύγεις από τη μουσική..

Η μουσική υπήρχε στην οικογένεια πριν καν γεννηθώ. Ο παππούς μου ήταν ένας πολύ καλός ψάλτης. Το ειδύλλιο μεταξύ των γονιών μου λίγο πολύ γεννήθηκε εξαιτίας της μουσικής. Ο πατέρας μου έπαιζε ερασιτεχνικά μπουζουκάκι σε φιλικές και οικογενειακές μαζώξεις και προσπαθούσε στην αρχή να πείσει την μητέρα μου να τραγουδήσει λίγο..Εκεί στα μέλια τους, ξέρεις πώς είναι αυτά…

Οι αδερφές μου και οι 4 έλαβαν μουσική παιδεία. Η Μαρία Μαντικού έχει ασχοληθεί με την soul και blues μουσική, έχει κυκλοφορήσει το πρώτο της δίσκο ο οποίος πηγαίνει πολύ καλά. Η δεύτερη αδερφή μου έγινε αρχαιολόγος, αν και έχει πολύ καλή φωνή, η Δήμητρα είναι νοσηλεύτρια στην Ρόδο, αλλά ήταν εξαιρετική μουσικός στο κανονάκι και τέλος η μικρότερη απο τις 4, αν και έπαιζε βιολί ασχολείται περισσότερο με το χορό και την αισθητική στη Θεσσαλονίκη, τέλος, εγώ παίζω κανονάκι.

Ακούγατε ανατολική μουσική στο σπίτι ώστε να πας προς το κανονάκι ; Στη Ρόδο ως ακριτικό νησί κοντά στα παράλια της Τουρκίας λογικά θα πρέπει να ακούγεται αυτή το ρεπερτόριο του κανονακίου…

Όχι, παραδόξως! Παρότι υπάρχει μια μικρή μουσουλμανική μειονότητα στο νησί ,το νησί έχει κρατήσει την μουσική παιδεία με επιρροές απο την ιταλική κατοχή. Να φανταστείς πως υπάρχει μόνο ένα απτάλικο στην Ρόδο το οποίο το λέμε τούρκικο.

Μεγάλωσα σε ένα σπίτι όπου ακούγαμε Θεοδωράκη, Χατζιδάκη ό,,τι άκουγε μια μέση οικογένεια εκείνη την εποχή ας πούμε.

Τότε πως έγινε η επιλογή του οργάνου;

Ο πατέρας μου ήθελε να πάνε τα παιδιά του σε Μουσικό Σχολείο, επειδή του άρεσε να αποκτήσουν μουσική παιδεία. Η επιλογή για το κανονάκι προέκυψε. Προσωπικά ήθελα κρουστά, αλλά επειδή ο πρώτος μου δάσκαλος στο κανονάκι ο Παντελής Αναστασόπουλος ήταν καλός οικογενειακός φίλος των γονιών μου, ο πατέρας μου με παρότρυνε να επιλέξω κανονάκι για να αποκτήσω γενικές γνώσεις για την παράδοση.

Τελικά αγάπησε το κανονάκι και αποφάσισες τελικά να γίνεις μουσικός .. καμία διορατικότητα σαν πατέρας..

Αυτό το οφείλω στο πρώτο μου δάσκαλο, ο οποίος με έμαθε να αγαπώ αυτό το όργανο και να σκύβω με αγάπη πάνω στο ρεπερτόριο του. Είναι σημαντικό να έχεις ένα δάσκαλο ο οποίος πέρα απο τις τεχνικές που σου δείχνει πάνω στο μουσικό όργανο να σου μάθει και να το αγαπάς παράλληλα. Να παίζεις με πάθος. Επειδή υπήρξε αυτή η αγάπη, με την καλή έννοια, μεταξύ μαθητή και δασκάλου ξεκίνησα να μελετάω πολλές ώρες και δεν με ένοιαζε τίποτα άλλο. Μελετούσα 8 με 14 ώρες την ημέρα, χωρίς υπερβολή.

Νομίζω πως απέκτησες εμμονή, κάτι το οποίο δεν ακούγεται και απόλυτα υγιές..

Δεν ακούγεται, γιατί δεν ήταν και ήταν κάτι που το ”πλήρωσα” στην φοιτητική μου ζωή, όταν για ένα διάστημα το παράτησα. Τότε όμως η αγάπη μου και η ανάγκη να δώσω πίσω στο δάσκαλο μου το καλύτερο παίξιμο που θα μπορούσα να πετύχω, με κρατούσαν σε μια κατάσταση να μελετάω ώρες και να εξαντλώ τις αντοχές μου.

Είχα την τύχη να πέσω στα καλά χέρια σε ό,τι αφορά τους δασκάλους μου. Στο τμήμα Λαικής και Παραδοσιακής Μουσικής γνώρισα τον Απόστολο Τσαρδάκα, ο οποίος υπήρξε μέντορας και σταθμός στην ζωή μου. Ο πρώτος μου δάσκαλος με έμαθε να αγαπώ το όργανο και ο άλλος μου άλλαξε όλο τον τρόπο που έπαιζα ώς τότε. Πέρασε καιρός μέχρι να καταλάβω τι μου έμαθε αυτός ο άνθρωπος, γιατί τότε μου είχε χτυπήσει η εφηβεία που δεν έζησα την πόρτα και βρισκόμουν στην φάση τι θέλω να κάνω;

Είχα πάθει ένα overdose στο όργανο.. Ψυχολογικά και σωματικά δεν άντεχα..Έπιανα το όργανο και δεν μπορούσα να σκεφτώ. Τώρα δεν μπορούσα να παίξω, είχε φύγει το πάθος. Σε εκείνη την φάση ήμουν λίγο χαμένος. Ο Απόστολος Τσαρδάκας μου το αναζωπύρωσε. Προσπάθησε να με κάνω να ”ξαναερωτευτώ” το όργανο απο την αρχή. Προσέγγισε το όργανο μέσω άλλων τεχνών, όπως της φωτογραφίας..

Είναι εύκολο σαν όργανο το κανονάκι;

Είναι εύκολο απ’ο πολλές απόψεις. Μπορεί στην πρώτη ματιά να το φοβηθείς κάποιος εξαιτίας των πολλών χορδών. αλλά αν σου εξηγήσει κάποιος ότι είναι χορδή και νότα, οι οποίες είναι τοποθετημένες διατονικά και όχι χρωματικά όπως στο σαντούρι, επομένως δεν πηδάς χορδή, και ρυθμίζοντας την μανταλιέρα σου δεν υπάρχει περίπτωση να φαλτσάρεις. Ξεκινάς δηλαδή με ένα μεγάλο ατού σε σχέση με αυτόν που ξεκινά βιολί ή κλαρίνο που μέχρι να βρει π.χ το βιολί το κούρδισμα ο μαθητής ματώνει.

Ταξίδεψες κάποια στιγμή στην Τουρκία, τόπος όπου το κανονάκι χρησιμοποιείται ευρέως στην μουσική τους, πώς ήταν αυτή η εμπειρία;

Στα 15 μου χρόνια ταξίδεψα στην Τουρκία για πρώτη φορά. Πήγα τρείς φορές και πέρασα μερικές βδομάδες κάθε φορά, όπου κάθε μέρα παίζαμε για περίπου 4 ώρες. Δε φοβήθηκα καθόλου που σε αυτή την ηλικία βρέθηκα σε ξένο τόπο, αλλά αυτό που απορώ είναι πως η μητέρα μου με άφησε τόσο μικρό να ταξιδέψω. Ευτυχώς όμως που τελικά το τόλμησε γιατί αποκόμισα πολλά απο αυτό το ταξίδι.

Τα πρώτα επαγγελματικά σου βήματα πότε τα ξεκίνησες;

Στην Δευτέρα Λυκείου ξεκίνησα σιγά σιγά σε μαγαζιά της Ρόδου και επειδή είχα πάρει την κρυάδα με μια δυσάρεστη εμπειρία μπορώ να πω ότι δεν έτρεμα στα επαγγελματικά μου παιξίματα. Είχα μαθει να διαχειρίζομαι το άγχος μου.. Η άσχημη εμπειρία ήταν στην δευτέρα Γυμνασίου, όπου έπρεπε να πάιξω σάζι σε μια σχολική γιορτή. Ο δάσκαλο μου προσπαθούσε να με χαλαρώσει, να με ηρεμήσει. Θυμάμαι έπαιζα ένα κομμάτι 6 μήνες. Είχα αγχωθεί απο την λαχτάρα μου να παίξω καλά και είχα φαγωθεί στις πρόβες και βγαίνω, κάθομαι στην καρέκλα, πάω να παίξω την πρώτη χορδή και τα έχω ξεχάσει όλα. Δε θυμάμαι το κομμάτι, δε θυμάμαι τίποτα. Όπως ήμουν αφήνω το σάζι κάτω, χειροκροτήσανε οι άνθρωποι απ’ο κάτω για παρηγοριά και τότε μετά απο αυτή την ψυχρολουσία αποφάσισα να το διαχειριστώ.

Προσωπικά ίσω και να τα παράταγα εντελώς αν μου είχε συμβεί;

Όχι, δεν τα παράτησα. Δεν ξαναβγήκα να παίξω σάζι φυσικά την επόμενη χρονιά, αλλά κανονάκι.

Καλύτερα από την προηγούμενη χρονιά που δεν έπαιξες καθόλου..

Ναι, αυτό είναι σίγουρο.

Σημαντικές δισκογραφικές δουλειές;

Από τα 19 μου συμμετέχω σε διάφορες σκόρπιες δουλειές άλλων δημιουργών. Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσω κάποιες δουλειές μου, έχω παίξει στον Αλεφαντινό έναν απο τους μεγαλύτερους κρητικούς μουσικούς στο δίσκο ”φωνή ανδρίκια”, με τον Δημήτρη Υφαντή στο τελευταίο του δίσκο με τίτλο ”Η κρασομηλιά” όπου έπαιζα και ενάμισυ χρόνο, όταν έμενα στα Γιάννενα.

Από πότε ξεκίνησες να γράφεις δικές σου συνθέσεις στο κανονάκι;

Ξεκίνησα τα τελευταία χρόνια να γράφω επισταμένως. Είμαι στην ηχογράφηση του πρώτου μου δίσκου και στο σπίτι γράφω υλικό για το δεύτερο, ο οποίος θα είναι πολύ διαφορετικός από τον πρώτο. Ο πρώτος έχει όργανα παραδοσιακά και δυτικά, όπως τύμπανα, πιάνο, μπάσο τα οποία δεν ειχαμε στην παράδοση μας, αν και χρησιμοποιούνται πλέον για να παίξουν παραδοσιακή μουσική.

Ο δεύτερος δίσκος θα είναι διαφορετικός…αλλά είναι θέμα μπάτζετ..αν υλοποιηθεί..

Η οργανική μουσική δεν είναι δύσκολο να ”επικοινωνήσει” με το κοινό;

Πολύ, αλλά δεν είμαι σε κατάσταση ακόμα να βάλω στίχο στα κομμάτια μου. Έχω προσπαθήσει, αλλά δεν έχω γράψει στίχο που να μου λέει κάτι. Το να πάρω δε ποίηση έτοιμη, όπως συμβαίνει σε κάποιες συνθέσεις, είναι ακόμα πιο δύσκολο εγχείρημα.

Θεωρείς πως το κανονάκι στην Ελλάδα έχει την αναγνώριση που του αξίζει;

Βλέπω πως τα τελευταία χρόνια έχει τρομερή αναγνωρισιμότητα. Υπάρχουν τάξεις με 25 μαθητές που παλιότερα δεν άκουγες για τόσους μαθητές. Πιστεύω στα επόμενα χρόνια το όργανο αυτό θα μπει πιο δυναμικά στην ελληνική μουσική σκηνή. Εντάξει, μην περιμένεις να εξοβελίσει ποτέ την κιθάρα- μπουζούκι, αλλά σίγουρα θα το βλέπουμε περισσότερο.

Παίζει ρόλο ότι το κανονάκι έχει ένα περιορισμένο ρεπερτόριο;

Σίγουρα ναι. Στην μουσική του Καφέ Αμάν υπάρχουν γύρω στις 100 συνθέσεις που έχουμε βρει πως συμμετέχει. Όπως επίσης το συναντάμε και σε μανέδες. Συνολικά πρέπει να είναι γύρω στις 150 με 160 ηχογραφήσεις. Κατά την δεκαετία του ΄90 μέσα στα πλαίσια της αναβίωσης του ρεμπέτικου και της παραδοσιακής μουσικής εμφανίζεται ξανά σε μουσικά σχήματα σύγχρονα για την εποχή τους, όπως του Παντελή Θαλασσινού και η ¨Λοξή φάλαγγα¨ του Νίκου Παπάζογλου. Μετά από απουσία κοντά 40 χρόνων.

Πώς το δέχονται οι θαμώνες;

Μέσα στην δεκαετία που παίζω πλέον έχω μάθει να τους διαχειρίζομαι αναλόγως. Το πρώτο μισάωρο τους βλέπεις πως με το ηχόχρωμα δεν αισθάνονται βολικά, τους αρέσει και προσπαθούν να το ψάξουν…μετά το μισάωρο αρχίζουν και γλεντούν όλοι. Προσπαθώ βέβαια, όχι τοσο ηχοχρωματικά, όσο φρασιολογικά να μιμηθώ το μπουζούκι ή την κιθάρα ή ό,τι χρειάζεται εκείνη τη στιγμή.

Υπάρχει αυτή η πλαστικότητα στο όργανο;

Το κάθε όργανο παίζει αυτό που έχει ο παίχτης στο κεφάλι του. Αυτό λέω και στους μαθητές μου, για να βγάλουν την μαγεία μέσα απο το μυαλό τους είναι πως τα όργανα είναι ξύλα με τεντωμένες χορδές ή πλαστικες ή σιδερένιες θα βγάλουν αυτό που έχεις στο κεφάλι σου.

Παράδειγμα, στο instagram έχω έναν παίχτη απο την Τανζανία ο οποίος είναι μπασίστας και παίζει και κανονάκι. Αν τον ακούσει τι παίζει, Παίζει ένα άφρο-λάτιν το οποίο το ζηλεύω πάρα πολύ..

Θα δοκίμαζες και ο ίδιος τέτοιους πειραματισμούς;

Δοκιμάζω ήδη. Ό,τι ακούω. Τα τελευταία 3 χρόνια μελετάω τζαζ λογικές πάνω στο όργανο. Επίσης, γράφω μουσική πάνω σε αυτούς τους δρόμους.

Είναι εύκολο να κάνεις μια διασκεύη Coltrane στο κανονάκι η οποία να μπορεί να σταθεί αξιοπρεπώς;

Βέβαια.. Εντάξει θα αντιμετωπίσεις τεχνικές δυσκολίες. Το όργανο αυτό είναι διατονικό, ενώ τα όργανα που θες μπορει να είναι χρωματικά και να πρέπει να τα προσαρμόσεις, αλλά δεν πρέπει αυτό να γίνεται τροχοπέδη. Ό,τι έχεις στο κεφάλι σου μπορεί να το παίξεις.

Είναι εύκολη η προσθήκη ”νέων” μουσικών οργάνων σε συγκροτήματα σε ό,τι αφορα το κλείσιμο συμφωνίας ενός μαγαζιού;

Αν ο εργοδότης είναι αρκετά ανήσυχος το ψάχνει πλέον πέρα απο το κιθάρα-μπουζούκι. Γιατί θέλουν να προσφέρουν το κάτι διαφορετικό. Γνωρίζουν πολύ καλά πως αυτό θα έχει αντίκτυπο στην τσέπη τους στην τελική, απλά μάλλον δεν έχουν την υπομονή να περιμένουν λίγο ώστε να τους αποφέρει χρήματα. Αν επενδύσουν στον μουσικό με το ”νέο” μουσικό όργανο θα δουν μετά απο λίγο θα φανει η διαφορά (προς το καλύτερο φυσικά).

Διαχωρίζεις ο ίδιος την μουσική σε αυτό που αδόκιμα ονομάζεται ”έντεχνη” και ”εμπορική” ως αυτό που ονομάζουμε σκυλάδικο;

Δε θεωρώ πως το τι τραγουδά ο καθένας τον καθορίζει αν είναι καλός ή όχι. Υπάρχουν καλές φωνές στο εμπορικό τραγούδι και στο σκυλάδικο και μέτριες ως κακες στο έντεχνο. Προσωπικά δεν έχω τέτοιους διαχωρισμούς. Συνεργάζομαι άνετα με όλους και νιώθω σεβασμό για την προσπάθεια ή και το ταλέντο του άλλου. Έχω παίξει σε πανηγύρια, όπως και σε μουσικές σκηνές. Με την ίδια χαρά και διάθεση.

Ακόμα και στις πιο καταδικασμένες καταστάσεις όπου το γλεντι φαινεται να βουλιάζει είμαι ταγμένος να προσπαθω να κάνω τον κόσμο να περνά καλά με την μουσική που παίζω. Και αν ειναι δυνατόν να φύγουν και λίγο καλύτεροι…

Οι ουσίες, οι οποίες κυκλοφορούν πολύ στο επάγγελμα σας, πόσο κακό έχουν κάνει ιδιαίτερα στα νέα παιδιά ;

Είναι αλήθεια πως στη δουλειά μας είναι μέσα και το αλκοόλ και οι ουσίες, είναι θέμα επιλογής, αλλά εγώ δεν είμαι υπέρ σε όλο αυτό.

Δε χρειάζεται να καπνίζεις μπάφο για να παίξεις ρεμπέτικα. Μην μπαίνουμε σε αυτή την λούμπα και σίγουρα δεν χρειαζόμαστε ουσίες για να κάνουμε τέχνη, όλα αυτά περρισοτερο εμπόδια είναι, παρά οτιδήποτε άλλο.

Έχεις συνεργαστεί με σπουδαίες ερμηνεύτριες, όπως η Γλυκερία και η Ελένη Τσαλιγοπούλου.. Τι πήρες απο αυτές τις συνεργασίες με αυτές τις γυναίκες;

Πραγματικά χάρηκα πάρα πολύ για αυτές τις συναντήσεις, είδα δυο δυναμικούς ανθρώπους με περίσιο ταλέντο, έχοντας φυσικά η κάθε μια τη χάρη της, ερμηνεύουν τα κομμάτια με μεγάλη ευκολία και σου το δίνουν να το καταλαβεις το τραγούδι που λέμε, να καταλάβεις το στίχο και να σε συνεπάρει η μουσική. Δυστιχώς δεν έκανα πολλές παραστάσεις μαζί τους, ελπίζω να μου ξαναδοθεί η ευκαιρία να ανταμώσουμε.

Αυτή τη χρονιά συνεργάστηκες με την Λίνα Νικολακοπούλου, θα ΄θελες να μας πεις δύο λόγια για αυτη την συνεργασία και πώς είναι σαν άνθρωπος η ίδια;

Με τη Λίνα αντιλαμβάνεσαι κατευθείαν πως είναι ένας ανθρωπος πολυ εξυδερκεις και πως εχει μεγαλη εμπειρία σε αυτό που λεμε δουλειά εμείς οι μουσικοί. Πρωτοστατεί και παίρνει αποφάσεις με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα. Εκτός από εμπειρία μιλαμε για μια μεγάλη στιχουργό, έχει γράψει πολλούς από τους στίχους που με συγκίνησαν, πριν καν γνωρίσω τι είναι η μουσικη τουλάχιστον τεχνικά.

Συμμετέχεις και σε πολλά συγκροτήματα, τα οποία ήρθε η ώρα να τα αναφέρεις λίγο πριν το τέλος της συνάντησης και της συνέντευξής μας…

Ναι είμαι στους Folk Bijuex, που είναι ένα μουσικό σχήμα που απαρτίζεται από φιλους που ακούμε την παραδοσιακή μουσική με τον ίδιο τρόπο και θελουμε να το αποδώσουμε με αυτόν τον τρόπο. Οι υπόλοιποι είναι ο Γιώργος Μιχαηλίδης βιολί, Ανδρέας Ανδρέου ούτι, Στρατής Σκουρκέας κρουστά, έχουμε και τη Ρια Ελληνίδου τραγούδι, ως εξωτερικό συνεργάτη ας το πούμε. Επισης συνεργάζομαι με ένα Πορτογάλο τραγουδιστή, λέγεται Andre Maya, που τραγουδάει Fado, αλλά και κάποια τζαζ standart. Τελος συμμετεχω στην παντα της Ματούλας Ζαμανη, όπου τώρα τελειωσαμε τις εμφανίσεις μας στο Σταυρό του νότου .

Ποιά ειναι τα μελλοντικά σου σχέδια στην μουσική;

Summer is coming και ό,τι θελει ας προκύψει.

Τι θα ‘θελες να πεις στους αναγνώστες της Κατιούσας ;

Θέλω να πω και στους αναγνώστες και στους συναδέλφους κάτι μπορώ;

Ελεύθερα…

Θέλω να πω στους αναγνώστες της Κατιούσας πάντα να εργάζονται και όχι να δουλεύουν. Να εργάζονται σκληρά για να πετύχουν όσα επιθυμούν, αλλά να μην κάνουν ποτέ παραχωρήσεις ώστε η εργασία να γίνει δουλειά, δηλαδή δουλία. Να είναι εργάτες και όχι δούλοι. Για μας να πω πάντα να παίζουμε ώστε να ελαφρύνουμε τα μεράκια των ανθρώπων. Ευχαριστώ πολύ για την συνέντευξη.

Και εμείς! Εξαιρετικό κλείσιμο! Καλή αντάμωση στα μαγαζιά που παίζεις!