Πολυξένη Καράκογλου: «Κάθε καλλιτέχνης οφείλει να έχει οξυμένα αντανακλαστικά και η δημιουργία του να αλληλεπιδρά με τις εξελίξεις»

Απλή, προσιτή και χαμογελαστή, η Πολυξένη Καράκογλου είναι ένας νέος άνθρωπος που εκφράζεται μέσα από τη μουσική και παλεύει να πετύχει τους στόχους και τα όνειρά της στην Ελλάδα της κρίσης. Με σπάνιο πραγματικά ταλέντο και με αισιοδοξία που ξεχειλίζει, αφουγκράζεται τον παλμό της εποχής και μοιάζει βέβαιη πως αυτός ο κόσμος πρέπει και μπορεί να γίνει καλύτερος. Από τη μεριά της, κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της γι’ αυτό, αφενός μέσα από τα τραγούδια της αφετέρου μέσα από τους αγώνες της στους δρόμους και στο περιβάλλον που ζει και εργάζεται.

Ας δούμε τι μας είπε για τη μουσική, την πρώτη της εμπειρία σε φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή, το πώς αντιλαμβάνεται την πολιτική, αλλά και για την έμπρακτη στήριξή της στο ΚΚΕ.

Πώς ξεκίνησε η σχέση σου με τη μουσική;

Ξεκίνησε από πολύ μικρή ηλικία, γύρω στα τέσσερα, όπου ανέβαινα στις καρέκλες και τραγουδούσα το «Ένα το χελιδόνι». Οι γονείς μου δεν άργησαν να ανακαλύψουν πως είχα κλίση στη μουσική και με έγραψαν στο δημοτικό ωδείο της Νίκαιας στα πέντε μου χρόνια. Έπειτα, στα δεκατρία μου, αποφάσισα να μπω στο μουσικό σχολείο του Πειραιά, απ’ όπου και αποφοίτησα.

Ο καθοριστικός, θεωρώ, παράγοντας που έγειρε την πλάστιγγα στο ν’ ασχοληθώ με τη μουσική ήταν ο πατέρας μου, που τραγουδούσε, έπαιζε κιθάρα και τον είχα πάντα σαν πρότυπο. Και ακόμα και σήμερα, παίζουμε και τραγουδάμε ενίοτε μαζί.

Έπειτα, το 2013 πραγματοποιήθηκε η 4^η Ακρόαση της Μικρής Άρκτου, όπου και διακρίθηκα, και από τότε είμαι μέρος αυτής της οικογένειας που με στηρίζει σε κάθε μου βήμα.

Στις αρχές του 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις της Μικρής Άρκτου ο πρώτος σου δίσκος μαζί με τον συνθέτη Γρηγόρη Πολύζο και την στιχουργό Αθηνά Σπανού, με τίτλο «Πολύχρωμες Ζακέτες». Τι έχει αλλάξει στη ζωή σου από τότε;

Καταρχάς, να σου πω πως κατά τη διάρκεια της παραγωγής του δίσκου, δεν αντιλαμβανόμουνα πόσο με ωρίμαζε αυτό το CD, επειδή ήμασταν τόσο απορροφημένοι και οι τρεις στο ποια τραγούδια θα μπούνε και πώς θα είναι οι στίχοι και οι ενορχηστρώσεις στο στούντιο. Όταν πλέον έπιασα το cd στα χέρια μου, αισθάνθηκα μεγάλη ευθύνη να υπερασπιστώ τη μουσική μου, αφενός απέναντι στον εαυτό μου, αφετέρου απέναντι στον κόσμο που θα ερχόταν σε επαφή με τα τραγούδια μας.

Ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς του 20ου αιώνα, ο Γουίλιαμ Φώκνερ, έλεγε πως για να γίνει κανείς συγγραφέας «χρειάζεται 99% ταλέντο, 99% πειθαρχία και 99% δουλειά». Ισχύει το ίδιο και για τους τραγουδιστές;

Απόλυτα. Η μουσική θέλει πολλές ώρες ενασχόλησης. Όσο πιο πολύ ασχολείσαι, τόσο περισσότερα μαθαίνεις. Επίσης, σημαντικό ρόλο στην τέχνη μου παίζει η αυτοκριτική, προκειμένου να καταφέρει κάποιος να ανακαλύψει τον ίδιο του τον εαυτό και τους πραγματικούς λόγους που θέλει να είναι τραγουδιστής.

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που σου δίνουν δύναμη να συνεχίσεις να παλεύεις για τα όνειρά σου;

Σίγουρα, αν δεν υπήρχαν οι φίλοι και η οικογένεια μου να με στηρίζουν καθημερινά σε ό,τι κάνω και να πιστεύουν τόσο πολύ σε εμένα, δεν θα ήμουν ο ίδιος άνθρωπος. Το λέω  αυτό, επειδή το ν’ ασχολείσαι με τη μουσική σήμερα έχει ακόμα περισσότερες δυσκολίες, λόγω του ότι δεν είναι εύκολο να βιοπορίζεται κάποιος μόνο μέσα από τη μουσική.

Θα μπορούσα, βέβαια, να ζω από τη μουσική, παίζοντας σε lives και μουσικές σκηνές με ρεπερτόριο που δεν θα ήταν της επιλογής μου, αλλά δεν το επέλεξα, γι’ αυτό και το να βγάλω τα προς το ζην με δική μου μουσική και ρεπερτόριο μοιάζει προς το παρόν σχεδόν σαν όνειρο.

Συνεπώς, κάνεις κι άλλη δουλειά παράλληλα με τη μουσική. Ποια είναι αυτή η δουλειά;

Έχω τελειώσει το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας, αλλά δουλεύω εκτελωνίστρια στο τελωνείο του Πειραιά και στο τελωνείο της Ελευσίνας.

Ποιους καλλιτέχνες θαυμάζεις και θεωρείς πως έχουν διαμορφώσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο το μουσικό σου στίγμα;

Όταν ήμουν μικρή, θυμάμαι χαρακτηριστικά τον πατέρα μου να ακούει Θεοδωράκη και Λεοντή όταν μαγείρευε στην κουζίνα και έτσι να τους ακούω κι εγώ. Σαν φωνές, αυτές που με άγγιζαν βαθιά διαχρονικά είναι της Μαρίας Δημητριάδη, της Βίκυς Μοσχολιού και της Πόλυς Πάνου. Σε γενικές γραμμές, πάντως, έχω πολλά ερεθίσματα από ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια, που θεωρώ πως έχουν διαμορφώσει τις μουσικές μου επιλογές και τον τρόπο που ερμηνεύω αλλά και γράφω μουσική.

Στο 45ο φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή, βρέθηκες στην κεντρική σκηνή, δίπλα στον Θάνο Μικρούτσικο για πρώτη φορά στη ζωή σου. Θα μας πει λίγα λόγια γι’ αυτή σου την εμπειρία;

Ήταν μία μαγική εμπειρία, που είχε ξεκινήσει για μένα λίγο πιο πριν, από το στούντιο όπου κάναμε πρόβα. Ο Θάνος Μικρούτσικος, εκτός από το να καταφέρνει να σε εμπνέει, έχει μια φοβερή ικανότητα να είναι απλός και ταυτόχρονα αυστηρός με αυτά που ζητάει από εσένα, χωρίς να σε κομπλάρει. Με υποδέχτηκε στη σκηνή σαν να με γνώριζε χρόνια και πρέπει να σου αποκαλύψω πως αφού είπα τα πρώτα τραγούδια στην πρόβα μού φίλησε το χέρι, κάτι που με έκανε να τρέμω στη συνέχεια.

Ένιωθα σαν να είχα ένα μαγικό πέπλο πάνω από το κεφάλι μου. Από τη μία μεριά ο Θάνος Μικρούτσικος που με καθοδηγούσε και από την άλλη όλοι αυτοί οι άνθρωποι που βρισκόμαστε μαζί στους δρόμους και στις κινητοποιήσεις. Ήταν κάτι απίστευτο, δεν ξέρω πως αλλιώς να στο περιγράψω.

Στο φεστιβάλ ερμήνευσες, μεταξύ άλλων, εξαιρετικά τον «Φασισμό», που είχε ερμηνεύσει σε πρώτη εκτέλεση η σπουδαία Μαρία Δημητριάδη. Πώς νιώθεις όταν ερμηνεύεις τέτοια τραγούδια; Αισθάνεσαι μεγαλύτερη ευθύνη να βαραίνει τις πλάτες σου;

Όταν έχει ερμηνεύσει ένας άνθρωπος που θαυμάζω τόσο πολύ ένα τραγούδι, η ευθύνη είναι σαφώς μεγαλύτερη. Ποτέ δεν μπαίνω, όμως, στη διαδικασία να συγκρίνω ή να μιμηθώ, επειδή νομίζω πως τότε θα μου κοπούν τα πόδια και θα χάσω την δική μου υπόσταση μέσα στο τραγούδι. Η Μαρία Δημητριάδη δεν ήταν απλώς μια φωνή που συνδέθηκε με το πολιτικό τραγούδι, ήταν μια κομμουνίστρια που ερμήνευσε πολιτικά τραγούδια με ένα μοναδικό τρόπο κι αυτό είναι που με εμπνέει κι εμένα.

Στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές, υπήρξες υποψήφια δημοτική σύμβουλος στη Νίκαια με τη Λαϊκή Συσπείρωση, που στηρίζεται από το ΚΚΕ. Γιατί ΚΚΕ, Πολυξένη;

Επειδή εκεί βρίσκω ειλικρίνεια, ανθρώπους που έχουν τα ίδια κοινωνικά προβλήματα με εμένα, αγωνιστές που βγαίνουμε μαζί στους δρόμους. Επειδή εκφράζει μια πολιτική θέση που μιλάει για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και όχι για την ανακύκλωσή του. Επειδή, στην τελική, θέλω να βρίσκομαι δίπλα σε ανθρώπους που μου λένε όλη την αλήθεια με κάθε κόστος, χωρίς να μου τάζουν λαγούς με πετραχήλια, σε ανθρώπους που με καλούν να παλέψω μαζί τους για να αλλάξουμε την κοινωνία και όχι να τους ψηφίσω για να με σώσουν.

Το ΚΚΕ έκλεισε το 2018 εκατό χρόνια ζωής και δράσης. Αν σου έλεγα να ξεχωρίσεις ένα κομμάτι από την ιστορία του, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Την περίοδο του εμφυλίου και της εποποιίας του ΔΣΕ, επειδή αποτέλεσε την πιο ουσιαστική περίοδο ταξικής πάλης που έχουμε γνωρίσει μέχρι τώρα στην Ελλάδα.

Ο φασισμός ως πρακτική και ρητορική βλέπουμε να επανεμφανίζεται στην κοινωνία μας, αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, με διάφορους τρόπους. Τι σημαίνει φασισμός για εσένα, Πολυξένη;

Ο φασισμός δεν έχει πάψει ποτέ να υφίσταται, απλώς ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται ο κύκλος του συστήματος, με τον αν βρίσκεται δηλαδή σε περίοδο ανάκαμψης ή σε κρίση, αυξομειώνεται και η ένταση με την οποία εμφανίζεται κάθε φορά στις κοινωνίες. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως τον Χίτλερ τον είχαν χρηματοδοτήσει οι μεγαλύτερες βιομηχανίες στη Γερμανία. Δεν ξεπηδάει, δηλαδή, ξαφνικά. Κάποιος τον στηρίζει και τον χρηματοδοτεί.

Μορφή φασισμού είναι, επίσης, η εντατικοποίηση στις εργασιακές σχέσεις, αν για παράδειγμα κάποιος δουλεύει 12 ώρες την ημέρα. Ο φασισμός είναι, δηλαδή, καπιταλισμός στην ακραία μορφή του.

Και πώς αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά ο φασισμός;

Τον φασισμό τον τσάκισε ο Κόκκινος Στρατός. Αντιμετωπίζεται με το να αγωνιζόμαστε απέναντι στον καπιταλισμό, με το να αντιληφθεί ο κόσμος πως δεν πρέπει να χωρίζονται οι άνθρωποι ανάλογα με το χρώμα τους, αλλά ανάλογα με την τάξη στην οποία ανήκουν και τα συμφέροντα που εκπροσωπούν.

Είχες πολιτικά ερεθίσματα από το σπίτι σου και την οικογένειά σου;

Από τον πατέρα μου κυρίως, ο οποίος μάχεται και μέσα από το σωματείο του. Αυτό ήταν σίγουρα κάτι που με κινητοποίησε κι εμένα να το ψάξω περισσότερο, να καταλάβω τι ακριβώς συμβαίνει γύρω μας και να μη γίνω ένα απολιτίκ άτομο.

Ένας καλλιτέχνης έχει μεγαλύτερη υποχρέωση από άλλους να αρθρώνει πολιτικό λόγο;

Καταρχάς, δεν θεωρώ πως η δουλειά ενός καλλιτέχνη είναι πιο σημαντική από τη δουλειά ενός βιομηχανικού εργάτη. Μπορεί να έχει άλλη «μαγεία» η δουλειά του, επειδή πέφτουν πάνω του τα φώτα και αποκτά μεγαλύτερη προβολή, αλλά έχει την ίδια υποχρέωση που έχουν όλοι οι πολίτες να μιλάνε για όσα συμβαίνουν στην κοινωνία και να αγωνίζονται για να ανατραπεί η σημερινή κατάσταση.

Σίγουρα, όμως, κάθε καλλιτέχνης οφείλει να έχει οξυμένα αντανακλαστικά και η δημιουργία του να αλληλεπιδρά με τις εξελίξεις.

Είσαι ένας πολύ νέος άνθρωπος, Πολυξένη. Έχει σκεφτεί να φύγεις ποτέ στο εξωτερικό, όπως φεύγουν άλλοι στην ηλικία σου;

Όχι, δεν το έχω σκεφτεί, επειδή ένα πράγμα που αγαπάω στην τέχνη μου είναι να τραγουδάω και να γράφω στη γλώσσα μου.

Άρα, αυτό που σε κρατάει στην Ελλάδα είναι το τραγούδι και μόνο; Αν δεν τραγούδαγες, θα επέλεγες να φύγεις;

Δεν νομίζω πως θα διάλεγα ποτέ να φύγω, αλλά ακόμα και να έφευγα για σπουδές, θα επέστρεφα. Αυτό που με κρατάει στην Ελλάδα είναι οι άνθρωποί μου, το να παλεύω εδώ…

Τι σημαίνει για σένα επιτυχία και τι αποτυχία;

Επιτυχία είναι να κοιτάξω τον εαυτό μου μετά από μερικά χρόνια και να μη θέλω να αλλάξω τίποτα απ’ όσα έχω κάνει, να είμαι δηλαδή περήφανη για τις επιλογές μου και να μη μετανιώνω γι’ αυτές, και φυσικά να έχω δίπλα μου τους ανθρώπους που αγαπώ.

Αποτυχία θα είναι να ξεχάσω τα ιδανικά μου, να σταματήσω να παλεύω για ένα καλύτερο αύριο και να πληγώσω τους ανθρώπου που αγαπάω. Δεν συνδέω την αποτυχία με την καλλιτεχνική αποτυχία.

Ο έρωτας τι ρόλο έχει παίξει στη ζωή σου μέχρι σήμερα;

Ο έρωτας υπήρξε πάντα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου, κάτι που με ξεκλείδωνε όποτε χρειαζόταν. Έχω γράψει κιόλας τραγούδια και μουσική για τον έρωτα. Γενικότερα, είμαι ένας πολύ συναισθηματικός άνθρωπος, πολύ δοτικός και πολύ ανοικτός.

Θα σου πω τρεις κομματικούς σχηματισμούς και θα ήθελα να τους αφιερώσεις από ένα τραγούδι. ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ.

Στη ΝΔ, το «Αυτούς τους έχω βαρεθεί», στον ΣΥΡΙΖΑ, το «Έντιμε άνθρωπε κυρ-Παντελή» και στο ΚΚΕ, το «Ήρωες».

Με τους «Ήρωες» τελείωσες και το φεστιβάλ. Σωστά;

Ναι. Κι έπρεπε να με δεις να το τραγουδάω στο Καρπενήσι στο Αντιϊμπεριαλιστικό Διήμερο της ΚΝΕ αυτό το τραγούδι με χιλιάδες νεολαίους αγκαλιά να χορεύουν από κάτω και να έχουν υψωμένες τις γροθιές τους. Φοβερό συναίσθημα. Δεν έχεις ιδέα πως ένιωθα…

Τα social media πως τα αντιμετωπίζεις; Θεωρείς πως είναι χρήσιμα ή πως σε αποσπούν από την πραγματική ζωή;

Είναι αναπόσπαστο κομμάτι πλέον της δουλειάς μας, που άργησα κάπως να το συνηθίσω. Βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία πως σε ένα ποσοστό σε αποσπούν από την τέχνη σου και από τις πραγματικές σχέσεις με τους ανθρώπους.

Πάντως, χρειάζεται μέτρο, κατά τη γνώμη μου, στη χρήση τους, αφού ελλοχεύει ο κίνδυνος να πάθει κάποιος εξάρτηση και να χάσει το βαθύτερο νόημα όχι μόνο της τέχνης, αλλά και της ίδιας της ζωής.

Το Διαδίκτυο και ειδικότερα το youtube έχουν αλλάξει τον τρόπο που ακούμε μουσική σήμερα. Πιστεύεις πως οι αλλαγές αυτές είναι προς το καλύτερο; Πώς επηρεάζουν τη δική σου δουλειά;

Έχουν αλλάξει σε τεράστιο ποσοστό την αντίληψη μας πάνω στη μουσική και οι αλλαγές αυτές έχουν σαφέστατα δύο όψεις.

Από τη μία μεριά, οι ακροατές έρχονται συνήθως σε επαφή με το έργο ενός καλλιτέχνη αποσπασματικά – για παράδειγμα με ένα κομμάτι από μια δισκογραφική ενότητα με συνοχή -, κάτι που σημαίνει πως λόγω της υπερπληροφόρησης που υπάρχει γενικά γύρω μας, δυσκολεύονται πολλές φορές να συλλάβουν και να επεξεργαστούν σε βάθος το νόημα ενός τραγουδιού.

Από την άλλη, όμως, πλευρά, μπορούν πλέον οι καλλιτέχνες να δημοσιοποιήσουν τη δουλειά τους από μόνοι τους, αν και γνωρίζουμε καλά πως επειδή το youtube είναι κι αυτό μια επιχείρηση, προωθεί περισσότερο αυτούς που το πληρώνουν, διαμορφώνοντας με τη σειρά του ακούσματα και γούστα.

Μπορεί να είσαι πολύ νέα και να έχεις πολύ δρόμο μουσικά μπροστά σου, αλλά έχεις σκεφτεί ποτέ πώς θα ήθελες να σε θυμάται ο κόσμος, όταν πεις ότι αποσύρεσαι;

Δεν το έχω σκεφτεί ποτέ, αλλά νομίζω πως θα ήθελα να μπορούν να σκεφτούν μια συναυλία ή ένα τραγούδι μου, με το οποίο να ένιωσαν πως «συνομιλούν» μαζί μου, ακόμα και αν δεν με γνώρισαν ποτέ από κοντά.

Αν ναυαγούσες σε ένα νησί και σου δινόταν η δυνατότητα να έχεις μαζί σου μόνο ένα τραγούδι, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Υποθέτω πως θα έπαιρνα το «Κάνε λιγάκι υπομονή». Μόνη μου σε ένα ολόκληρο νησί; Σε ποιον θα μιλάω; Πανικός!

Τι ετοιμάζεις μουσικά από εδώ και πέρα;

Ο πρώτος μου σταθμός είναι στον Σταυρό του Νότου στις 7 και 14 Νοεμβρίου με τον Παντελή Κυραμαργιό. Στη συνέχεια, στις 10 και 17 Δεκεμβρίου θα βρίσκομαι μαζί με τον Θοδωρή Νικολάου στην Αγγλικανική εκκλησία με τραγούδια σε στίχους του Παρασκευά Καρασούλου, μια παραγωγή της εταιρείας μου, της Μικρής Άρκτου.