Η σήψη στην καρδιά της Ελλάδας είναι πλέον ορατή σε όλους

Σημείωση μεταφραστή: Το ακόλουθο κείμενο είναι μετάφραση από το αντίστοιχο άρθρο του Alexander Clapp (δημοσιογράφου των The London Review of Books, Foreign Policy, The Economist) στους New York Times “The Rot at the Heart of Greece Is Now Clear for Everyone to See“. Η πρωτοβουλία για τη μετάφραση πάρθηκε καθώς δείχνει ποια είναι η πραγματική εικόνα που επικρατεί για τη χώρα στο εξωτερικό, όπου η λίστα Πέτσα δεν έχει επηρεάσει πρόσωπα και καταστάσεις. Φυσικά την πραγματικότητα των πολιτικών διώξεων, του αυταρχισμού και της αναξιοκρατίας τη ζούμε καθημερινά στο πετσί μας. Δεν περιμένουμε το άρθρο των NYT για να αντιδράσουμε, ωστόσο είναι χρήσιμο καθώς αποδεικνύει πως η ανάλυση όσων αγωνιζόμαστε από την πλευρά των ταξικά καταπιεσμένων είναι κοινώς αποδεκτή και μπορεί να  αποτελέσει βήμα για την ανατροπή του καθεστώτος Μητσοτάκη και κάθε άλλου καθεστώτος που εκμεταλλεύεται τις ζωές μας. 

«Είμαι δεσμευμένος», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε ένα ακροατήριο βιομηχάνων και επιχειρηματιών τον Απρίλιο του 2018, σε «μια κυβέρνηση  των άριστων»: υπό την ηγεσία του, τα κακώς κείμενα του παρελθόντος (νεποτισμός, διαφθορά) δεν θα ήταν πλέον ανεκτά. Η Ελλάδα, ανήγγειλε την ημέρα που έγινε πρωθυπουργός τον Ιούλιο του 2019, μπορούσε «να σηκώσει ξανά το κεφάλι της με υπερηφάνεια». Τρία χρόνια αργότερα, πολλοί ξένοι έχουν πειστεί για τη μεταρρύθμιση: η Microsoft, η Pfizer και η JP Morgan Chase έχουν δημιουργήσει γραφεία στη χώρα, ένα βελτιωμένο πρόγραμμα βίζας έχει παρακινήσει χιλιάδες ψηφιακούς νομάδες να μετεγκατασταθούν στην Αθήνα και μια αδιάκοπη τουριστική ώθηση («Θα θέλεις να μείνεις για πάντα!» το σλόγκαν) προσέλκυσε έναν αριθμό ρεκόρ Αμερικανών στο Αιγαίο αυτό το καλοκαίρι. Ακόμη και η εποπτεία της οικονομίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση πλησιάζει στο τέλος της. Μετά από μια δεκαετία δυσκολιών, η χώρα φαίνεται ότι έχει υποστεί μια εκπληκτική μεταμόρφωση. Όμως στην Ελλάδα, μια πιο σκοτεινή πραγματικότητα φουντώνει.  Η διαφθορά και οι συγκρούσεις συμφερόντων που δεσμεύτηκε να ξεριζώσει ο κ. Μητσοτάκης όχι μόνο εξακολουθούν να υφίστανται αλλά και από πολλές απόψεις, φαίνεται ότι έχουν διογκωθεί και εμβαθύνει. Το ελληνικό κράτος όχι μόνο δεν έχει μεταρρυθμιστεί, αλλά έχει υποστεί μόνο μια επιφανειακή αναμόρφωση, μια αλλαγή βιτρίνας.  Τις τελευταίες εβδομάδες, ένα σκάνδαλο υποκλοπών αποκάλυψε με εντυπωσιακό τρόπο την υποκείμενη σήψη με το όνομα Greece’s Watergate, το οποίο έχει αποκαλύψει την διαβαθμισμένη αποσύνθεση κάτω από την αστραφτερή επιφάνεια. Το «Greece 2.0» που υποσχέθηκε ο κ. Μητσοτάκης, όπως αποδεικνύεται, είναι ακριβώς το ίδιο. 

Το σκάνδαλο ξεκίνησε με τον Θανάση Κουκάκη, έναν οικονομικό δημοσιογράφο γνωστό για την έρευνά του για ισχυρά τραπεζικά στελέχη: τον Ιούνιο του 2020 οι ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών τον έθεσαν υπό παρακολούθηση —παγιδεύοντας και τα δύο τηλέφωνά του— με το σκεπτικό ότι αποτελούσε απειλή για την εθνική ασφάλεια.  Δύο μήνες αργότερα, ο κ. Κουκάκης, πληροφορούμενος για τις υποκλοπές, ήρθε αντιμέτωπος με τις αρχές.  Η επιτήρησή του σταμάτησε εκείνη την ημέρα. Αυτό φαινόταν να είναι το τέλος.  Στη συνέχεια, τον Ιούλιο του περασμένου έτους, έλαβε ένα μήνυμα κειμένου από άγνωστο αριθμό. «Θανάση, το ξέρεις αυτό;» , ακολουθούμενο από έναν σύνδεσμο, στον οποίο έκανε κλικ.  Προχώρησε στη «μόλυνση» του iPhone του με το Predator, ένα κακόβουλο λογισμικό υποκλοπής spyware που μετέφερε τα δεδομένα του σε μια μυστηριώδη εταιρεία με έδρα την Αθήνα και την Κύπρο, που ονομάζεται Intellexa. Δεν είναι ο μόνος Έλληνας που έχει λάβει τέτοιο μήνυμα.  Τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, στον Νίκο Ανδρουλάκη (μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στη συνέχεια ο κύριος υποψήφιος για να ηγηθεί του ΠΑΣΟΚ, κεντροαριστερού κόμματος της Ελλάδας και ιστορικό αντίπαλο του κόμματος του κ. Μητσοτάκη) εστάλη ο ίδιος σύνδεσμος. Δεν  έκανε κλικ. Μόλις λίγες μέρες νωρίτερα, για λόγους που η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη εξηγήσει επαρκώς, τέθηκε υπό νόμιμη παρακολούθηση από τις ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Για δεκαετίες τώρα, οι υποκλοπές τηλεφώνων είναι ένα απαράδεκτο χαρακτηριστικό του ελληνικού κράτους. Όμως, επί κ. Μητσοτάκη, η εθνική επιτήρηση έχει επεκταθεί σε μια εν πολλοίς ακαταλόγιστη γραφειοκρατία.  Μία από τις πρώτες του πράξεις ως πρωθυπουργός ήταν να θέσει τις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες υπό τον άμεσο έλεγχο του γραφείου του και στη συνέχεια να τοποθετήσει (μέσω νομικής τροποποίησης) ένα πρώην στέλεχος μιας παγκόσμιας εταιρείας ασφαλείας ως διευθυντή της. Έκτοτε, ο αριθμός των ελληνικών τηλεφώνων με «κοριούς» αυξάνεται σταθερά. Κατά μέσο όρο πέρυσι, 42 συσκευές είχαν εξουσιοδοτηθεί για υποκλοπές κάθε μέρα, με συνολικά περισσότερα από 15.000 ελληνικά τηλέφωνα υπό κρατική επιτήρηση ανά πάσα στιγμή. Είναι ένας συγκλονιστικός αριθμός. Ωστόσο, αυτή η μορφή υποκλοπής ήταν  (τουλάχιστον θεωρητικά) νόμιμη.  Η χρήση του Predator, η οποία έχει καταδικαστεί ρητά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι κάτι εντελώς άλλο.  Θα μπορούσαν οι υπηρεσίες πληροφοριών της Ελλάδας, που ήδη διεξάγουν μια τεράστια εκστρατεία παρακολούθησης, να έχουν αναθέσει ακόμη πιο παρεμβατικές υποκλοπές σε μια σκιώδη ιδιωτική εταιρεία;  Θα μπορούσε η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη να βρίσκεται πίσω από το χακάρισμα;

Δεν ξέρουμε, αλλά μια ένδειξη προέρχεται από το γραφείο του πρωθυπουργού.  Την τέταρτη μέρα στην εξουσία, ο κ. Μητσοτάκης διόρισε γενικό γραμματέα τον Γρηγόρη Δημητριάδη (τον πρώην διευθυντή της προεκλογικής του εκστρατείας και ανιψιό του).  Η θέση είναι κρίσιμη για την Ελλάδα, ένας αγωγός πληροφόρησης μεταξύ του πρωθυπουργού και, μεταξύ άλλων σφαιρών του κράτους και της ΕΥΠ.  Τους τελευταίους μήνες, Έλληνες δημοσιογράφοι προχώρησαν σε μια  σειρά αποκαλύψεων σχετικά με τον κ. Δημητριάδη, με κυριότερο ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του, διεξήγαγε οικονομικές συναλλαγές με κύκλο επιχειρηματιών που είχε συναλλαγές και με τον ιδιοκτήτη της Intellexa. Παραμένει αναπόδεικτο κατά πόσο γνώριζε ο κ. Μητσοτάκης για την ανάπτυξη του Predator στην Ελλάδα. Δεν έχει ακόμη αντιμετωπίσει το θέμα άμεσα, προτείνοντας αντ’ αυτού ότι το σκάνδαλο που εμπλέκει τώρα την κυβέρνησή του θα μπορούσε να είναι έργο «σκοτεινών δυνάμεων εκτός Ελλάδας».  Ωστόσο, μέλη της κυβέρνησής του αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς.  «Το ελληνικό κράτος δεν έχει προμηθευτεί κανένα παράνομο σύστημα παρακολούθησης από εταιρείες όπως η Predator», επέμεινε ένας υπουργός τον Ιούνιο.  Ωστόσο, το κατά πόσον η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη αγόρασε δεδομένα που συγκεντρώθηκαν μέσω τέτοιας παρακολούθησης παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα, σε μια σειρά άλλων ανοιχτών ερωτημάτων:  το γραφείο της Intellexa στην Αθήνα, για παράδειγμα, δεν έχει ακόμη ερευνηθεί και πιθανώς συνεχίζει να λειτουργεί.  Γιατί;  Στις αρχές Αυγούστου, ο επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών του κ. Μητσοτάκη και ο γενικός γραμματέας του παραιτήθηκαν, παρόλο που το γραφείο του πρωθυπουργού και ο κυβερνητικός αξιωματούχος έσπευσαν να διευκρινίσουν ότι δεν είχαν καμία σχέση με τις επιθέσεις του Predator.  Ο ένας είχε εμπλακεί σε «λανθασμένες ενέργειες», ενώ ο άλλος ήταν θύμα ενός «τοξικού κλίματος».  Ποιες ήταν αυτές οι ενέργειες και γιατί το κλίμα επιδεινώθηκε δεν έχει διευκρινιστεί.

Το πρόβλημα εδώ δεν είναι ότι η διαφθορά υπό τον κ. Μητσοτάκη είναι αναγκαστικά πιο ενδημική από ό,τι σε προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις  ή σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες  (ηγέτες της αντιπολίτευσης και  δημοσιογράφοι έχουν στοχοποιηθεί από spyware στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ουγγαρία και την Πολωνία). Είναι, μάλλον, η μη βιώσιμη αντίφαση μεταξύ της χώρας που ο κ. Μητσοτάκης επιμένει να προβάλλει στο εξωτερικό (ένα αδιαμφισβήτητο δημοκρατικό καθεστώς του οποίου ο σεβασμός για το κράτος δικαίου  και την ελευθερία  θα πρέπει να ανταμείβονται με εταιρικές επενδύσεις και τουριστικά δολάρια) και εκείνου του οποίου πραγματικά είναι αρχηγός. Τον Μάιο, καθώς το νήμα του σκανδάλου κατασκοπείας είχε αρχίσει να ξεπλέξεται, ο κ. Μητσοτάκης πέταξε στην Ουάσιγκτον για να εκφωνήσει μια ομιλία στο Κογκρέσο σχετικά με τη σημασία της υποστήριξης των δημοκρατικών αξιών και της καταπολέμησης του αυταρχισμού.  Για 40 λεπτά εξέθεσε την αναγκαιότητα της κοινωνικής εμπιστοσύνης και των ισχυρών θεσμών.  «Οι αρχαίοι Έλληνες», είπε ανάμεσα σε χειροκροτήματα, «θεωρούσαν την αλαζονεία, τον εξτρεμισμό και την υπερβολή τις χειρότερες απειλές για τη δημοκρατία». Το ερώτημα για τον κ. Μητσοτάκη είναι: Γιατί δεν αισθάνεται το ίδιο;

Συγγραφέας: Alexander Clapp

Μετάφραση: Πάνος Χριστοδούλου